Από τη μία είναι οι κραυγές αγωνίας φερέγγυων ευρω-κεφαλών: Μπόρις Πιστόριους, «ίσως ζήσαμε το τελευταίο ειρηνικό καλοκαίρι». Βίσλαβ Κούκουλα: «Εχουμε εισέλθει σε προπολεμική φάση, ο εχθρός προετοιμάζεται για πόλεμο». Ντόναλντ Τουσκ: «Ζούμε το τέλος των ψευδαισθήσεων. Πρόκειται για πόλεμο». Μέτε Φρέντερικσεν: «Βρισκόμαστε στην πιο επικίνδυνη περίοδο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο».
Από την άλλη, είναι τα δεδομένα: Σαμποτάζ και επιθέσεις με drones έξω από τις εμπόλεμες ζώνες, κυβερνοεπιθέσεις και εκστρατείες παραπληροφόρησης, όλα ενδείξεις ενός υφέρποντος υβριδικού πολέμου. Πυρετική κούρσα επανεξοπλισμού και υψηλοί τζίροι της ανασυντασσόμενης ευρωπαϊκής πολεμικής βιομηχανίας. Στρατιωτική ζώνη Σένγκεν για την ταχεία διασυνοριακή μετακίνηση των στρατών… Το γύρισμα σελίδας από την κατεστημένη ειρηνική τάξη στην καλπάζουσα γεωπολιτική αταξία έχει παταγωδώς συντελεστεί.
Και ταχέως αναδύεται μια εικόνα ζοφερότερη της πραγματικής, βοηθούντων των προπαγανδιστικών αφηγημάτων για επιθετικές κινήσεις και του καταιγισμού υπερβολών από ανερμάτιστες πηγές ενημέρωσης, ότι η Ευρώπη οδεύει προς τα χαρακώματα. Με συνέπεια να χτίζεται μια μυθολογία του πολέμου που θριαμβεύει εις βάρος του προφανούς: ότι σκοπός της Ευρώπης δεν είναι η εισβολή σε ρωσικά εδάφη αλλά η αποτροπή της σύγκρουσης, η δημιουργία ενός κελύφους προστασίας ενάντια στον επεκτατικό αναθεωρητισμό, η επιτάχυνση της αντίδρασης στις κρίσεις που εγκυμονεί ένα αποσταθεροποιημένο διεθνές περιβάλλον, οι μηχανισμοί άμυνας, οι οποίοι, εκτός από απτή ασπίδα είναι και ένα ψυχολογικό οχυρό ενάντια στον φόβο.
Η όποια συζήτηση όμως περί κινδύνου θορυβεί, φυτεύει το αίσθημα του συναγερμού, οξύνει την αγωνιώδη εγρήγορση μπρος σε μια αλληλοδιαδοχή δεινών και συχνά ωθεί τις συνειδήσεις στο σταυροδρόμι δύο ψυχολογικών καταστάσεων, της σωτηρίας ή του αφανισμού, της πίστης ότι η προετοιμασία για πόλεμο διασφαλίζει την ειρήνη ή της ολιγοψυχίας μπρος στο επερχόμενο σκότος μιας αναπότρεπτης σύγκρουσης, σε μια νέα αυγή συμφορών.
Τη δεύτερη τροφοδοτούν οι κάθε είδους περιγραφές της προετοιμασίας. Το τροχάδην μιας στρατιωτικά απαράσκευης Ευρώπης, που δεν διαθέτει λιμάνια, αεροδρόμια, συγκοινωνιακά δίκτυα κατάλληλα για βαριά στρατιωτική κυκλοφορία, αλλά ογκώδη γραφειοκρατία και 45 ημέρες αναμονής για τη διακρατική διέλευση των στρατών. Η εντολή του γαλλικού υπουργείου Υγείας προς τα νοσοκομεία να είναι προετοιμασμένα διά παν ενδεχόμενο – συγκεκριμένα, μας σύρραξης έως τον Μάρτιο του 2026. Η υποχρεωτική εκπαίδευση Πολωνών μαθητών στα πυροβόλα όπλα. Τα μαθήματα κατασκευής και χειρισμού drones στα σχολεία της Λιθουανίας και της Εσθονίας. Η υπό όρους ενεργοποίηση της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας στη Γερμανία. Οι εκτιμήσεις για τον χρόνο που θα χρειαστεί η Ρωσία μέχρι να επανεξοπλιστεί, με τη βοήθεια της Κίνας «που παράγει τεθωρακισμένα οχήματα και πυραύλους με ιλιγγιώδη ρυθμό», του Ιράν, της Βόρειας Κορέας, και να επιτεθεί σε ευρωπαϊκή χώρα. Η αντιπαραβολή των δυνάμεων του ΝΑΤΟ με εκείνες της Ρωσίας· το πρώτο φαίνεται να υπερέχει της δεύτερης σε ενεργούς στρατιώτες (3.439.197 έναντι 1.320.000), σε στρατιωτικά αεροσκάφη (22.377 έναντι 4.292), ενώ η δεύτερη υπερέχει του πρώτου σε άρματα μάχης (11.495 έναντι 5.750). Οι υπολογισμοί του κόστους καταστροφής από ρωσική επίθεση σε μέλος του ΝΑΤΟ: 1,5 τρισ. δολάρια…
Κρίσιμο είναι να μην ολισθήσουν οι κοινωνίες στον πανικό. Διότι η απώλεια του ελέγχου, πριν ακόμη μας κεραυνοβολήσουν τα όποια δεινά, ο τρόμος μπροστά σε μια ενδεχόμενη καταστροφή, «κλέβει την καθημερινή ασφάλεια και ευημερία και γίνεται δάσκαλος της βίας». Ταπεινώνει, εκβαρβαρώνει, εξαχρειώνει, κυκλώνει τη ζωή με ασυγκράτητα άνομα πάθη, ποδοπατεί κάθε κώδικα ηθικής και δικαίου. Ανάμεσα στα «όπλα», οι νόμοι σιγούν.
Επίσης καίριο είναι να μην εκκολαφθεί μια νέα φιλοσοφία, να μην εγκαταλειφθούν αξίες, το ευρωπαϊκό φιλειρηνικό μας στίγμα, η πίστη στη δύναμη του διαλόγου, σε ό,τι παράγει λιγότερη σύγκρουση και περισσότερη διπλωματία. Διότι η προετοιμασία για πόλεμο ενέχει τον κίνδυνο ενός βαθέος μετασχηματισμού της κοινωνίας. Επανεξοπλισμός δεν σημαίνει μόνο παραγωγή όπλων, αλλά και μιας νοοτροπίας πολέμου. Και ο πόλεμος καταστρέφει χώρες και αφανίζει ζωές, εκτοπίζει, ερημώνει, ανοίγει πληγές που δεν κλείνουν επί γενεές. Είναι απάνθρωποι οι καρποί των μαχών. «Δεν υπάρχει τίποτα πιο άδοξο από τη δόξα που κερδίζεται στον πόλεμο», έλεγε ένας σοφός.
