«Η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι δεν έρχονται στην Ελλάδα για τον πολιτισμό, έρχονται για τη θερινή εμπειρία», είπε ο πρωθυπουργός στο συνέδριο Reimagine Tourism που οργάνωσε η «Κ» συζητώντας με τη συγγραφέα Βικτόρια Χίσλοπ για τη σχέση πολιτισμού – τουρισμού. «Στο παρελθόν βλέπαμε την Ελλάδα ως μια χώρα που ήταν απλώς θεματοφύλακας αρχαίας κληρονομιάς. Σαφώς. Αλλά στο σημερινό πλαίσιο πρέπει να μιλήσουμε για το μέλλον και για τη θέση μας σε αυτόν τον μεταβαλλόμενο κόσμο».
Δύσκολα θα μπορούσε να προβάλει κανείς ενστάσεις και στις δύο διαπιστώσεις. Το ερώτημα είναι αν αντιστρέφεται αυτή η συνθήκη, αν είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης και τι μπορεί να γίνει ώστε ο πολιτισμός να μην εξαντλείται σε «τουριστικές» επισκέψεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Δεν χρειάζεται να απαρνηθεί ο επισκέπτης τη «θερινή εμπειρία». Να διευρυνθεί χρειάζεται, να μπολιαστεί η ρουτίνα του «ενδόξου παρελθόντος» με την εικόνα της πόλης, της ιστορίας, της ζωής της.
Σε άλλο πάνελ, στο ίδιο συνέδριο, με θέμα την προοπτική του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου ως παγκόσμιου τουριστικού προορισμού, ο αρχιτέκτων Ανδρέας Κούρκουλας είπε ότι για να μη γίνει το μουσείο «μια μονοκαλλιέργεια τουριστών, θα πρέπει να προσφέρει κάτι στις τοπικές κοινότητες της Αθήνας». Θα μπορούσε να επιτευχθεί μια ισορροπία μεταξύ του «global» και του «local» στοιχείου. Πώς; Αν, για παράδειγμα, συνδεόταν το ΕΑΜ με το Πολυτεχνείο, ώστε κάποια κτίριά του να αξιοποιηθούν για νέες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές χρήσεις. Η ιδέα είχε ακουστεί και το 2019, ως μέρος των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης, αλλά δεν ευδοκίμησε…
Μπορούμε να δούμε τον πολιτισμό με άλλο μάτι; Να απεμπλακούμε από μονόδρομους, να συμπεριλάβουμε κτίρια και βιώματα στα οποία γυρνάμε την πλάτη από αδιαφορία, ακηδία, άγνοια και, βέβαια, ιεράρχηση πολιτικών προτεραιοτήτων που δεν περιλαμβάνει τον πολιτισμό, όσο κι αν τον διαφημίζει.
Σαν να τον θεωρούμε δεδομένο, να μας ανήκει, να λειτουργεί βρέξει-χιονίσει, οπότε γιατί να τον «πειράξουμε»;
Μα γιατί πολιτισμός είναι και η σχέση των ανθρώπων με τον τόπο και την ιστορία του, κι αυτό, όσο αδρανεί, αποξενώνει. Κι όσο αποξενώνει, προσπερνιέται, μένει ως εγγραφή στους τουριστικούς οδηγούς ή στο κινητό ως συλλογή φωτογραφιών και σέλφις. Το «καθηκοντολόγιο» του τουρίστα δεν προάγει τον πολιτισμό, ίσως ούτε και τον τουρισμό.
