Δεν είναι νεόκοπο χαρακτηριστικό μας το έλλειμμα αισιοδοξίας, ψυχολογικό κατάλοιπο των οδυνηρών πολυκρίσεων· έχει βαθιές ιστορικές ρίζες ζυμωμένες με αίμα και δάκρυ. Και διαρκώς ανανεούμενες αιτίες. Αποτέλεσμα; Αισθανόμαστε δύο φορές πιο φτωχοί από τους φτωχότερους της ευρω-πολιτείας.
Οχι πως δεν είμαστε φτωχοί. Η αγοραστική δύναμη του μέσου Ελληνα είναι η δεύτερη χειρότερη στην Ε.Ε. (αντιστοιχεί στο 70% της αγοραστικής δύναμης του μέσου Ευρωπαίου) και ο ετήσιος μισθός του επίσης ο δεύτερος χαμηλότερος στην Ε.Ε. (18.000 ευρώ). Μολονότι αυξήθηκε κατά 5% σε ένα χρόνο, ακόμη δεν έχει αγγίξει ούτε το μισό του ευρωπαϊκού μέσου ετήσιου μισθού (39.800 ευρώ). Παρά ταύτα, ενώ βράζουμε μαζί με άλλους χαμηλόμισθους Ευρωπαίους στον πάτο του ίδιου καζανιού της οικονομικής δυσπραγίας, νιώθουμε αβυσσαλέα φτωχότεροι εκείνων. Οι Βούλγαροι, οι Ελληνες και οι Ούγγροι εμφανίζουν τους μικρότερους μέσους ετήσιους μισθούς (15.400, 18.000 και 18.500 ευρώ αντίστοιχα). Ωστόσο, φτωχοί νιώθουν οι 7 στους 10 Ελληνες (το 66,8%), οι 4 στους 10 Βούλγαρους (το 37,4%) και μόλις οι 2 στους 10 Ούγγρους (το 19,8%). Κανένας από τους λοιπούς οικονομικά πληττόμενους Ευρωπαίους, τους Σλοβάκους, Ρουμάνους, Λετονούς, Πολωνούς δεν δείχνει να μοιράζεται τα μαύρα αισθήματα των Ελλήνων, τη συλλογική μας απαισιοδοξία. Επειδή ζούσαμε καλύτερα από εκείνους προ 15ετίας; Επειδή εκείνοι σήμερα βλέπουν να βελτιώνεται ταχύτερα το βιοτικό τους επίπεδο ενώ το ημέτερο καρκινοβατεί; Επειδή βιώσαμε οδυνηρότερα την οικονομική κρίση, με τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής, τη λιτότητα, τις μειώσεις μισθών, την ανεργία;
Οι περισσότεροι Ελληνες αισθάνονται ότι τα οφέλη της οικονομικής ανάκαμψης και της βελτίωσης των δεικτών μετά την πανδημία δεν διαχέονται στην κοινωνία. Οι χαμηλές απολαβές και το υψηλό κόστος ζωής ενισχύουν τα αισθήματα της οικονομικής ανασφάλειας, της απογοήτευσης, της διάψευσης των ελπίδων, της μικρής ικανοποίησης από τη ζωή, της (διά παντός) απολεσθείσας ευφορίας.
Είναι ανησυχητικό ένα τόσο μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού να αισθάνεται εξορισμένο από την ευημερία, στερημένο ή αδύναμο. Δημιουργείται μια κοινωνική συνθήκη, μαζί παραλυτική και εκρηκτική, που είτε εγκλωβίζει πολλούς σε ένα φρούριο αποκαρδίωσης, παραίτησης, απομόνωσης είτε διογκώνει τη μαζική δυσαρέσκεια, εγείρει τη συλλογική οργή. Δηλαδή, συσσωρεύει ψυχολογική ύλη διόλου εποικοδομητική και ευοίωνη.
