Πρόσφατα έφτασε στα χέρια μου ένα βιβλίο, με αποστολέα τον καλό συνάδελφο και φίλο, ομογενή από τη Χειμάρρα, Ρομπέρτο Γκόρο.
«Το έγραψε ο πατέρας μου Ευρυβιάδης, Χειμαρριώτης γιατρός και λογοτέχνης, που την εποχή του Χότζα με την πένα του προσπαθούσε να “σπάσει” τους κανόνες του σοσιαλιστικού ρεαλισμού που είχε επιβάλει το καθεστώς. Αφορά μια κορυφαία πράξη αντίστασης των Ελλήνων της Χειμάρρας εναντίον του Χότζα, ελάχιστα γνωστή εδώ στην Ελλάδα», μου είπε.
Διάβασα τις 85 σελίδες του σε μια νύχτα. Είναι μια νουβέλα υπό τον τίτλο «Τρομοκρατία σε καιρό ειρήνης» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «ΝΙΚΑΣ».
Καταπληκτική γραφή, κείμενο που ρέει σαν νεράκι και σε κάθε του παράγραφο λέει «έλα, συνέχισε, διάβασέ με», μα πάνω απ’ όλα είναι η ίδια η ιστορία που το καθιστά καθηλωτικό.
Τέτοια εποχή, φθινόπωρο του 1945, πριν από ογδόντα χρόνια ακριβώς, και ένα χρόνο από τη λήξη του πολέμου κατά των Γερμανών, το νεόκοπο καθεστώς Χότζα προκήρυξε εκλογές τις οποίες διαφήμισε ως τις «πρώτες ελεύθερες», με τη διαφορά ότι τους υποψηφίους θα τους διόριζε η… κεντρική εξουσία. Μια μερίδα Χειμαρριωτών, σε ρόλο «Γαλατών», μόνοι αυτοί στην Αλβανία αρνούνται να αποδεχθούν τον διορισμένο υποψήφιο και διαμηνύουν στο καθεστώς ότι ο λαός της Χειμάρρας θα εκλέξει αυτόν που θέλει ο ίδιος. Το καθεστώς επιχειρεί να διαπραγματευθεί, αλλά εκείνοι παραμένουν αμετακίνητοι φορτώνοντας μάλιστα την ατζέντα με αιτήματα γύρω από τον σεβασμό των περιουσιών τους, τη θρησκεία και την ελληνική παιδεία, δικαιώματα που στη διάρκεια του πολέμου το Κόμμα τούς είχε υποσχεθεί ότι θα σεβαστεί.
Ομως, το καθεστώς τούς αγνόησε και τότε σε συνεννόηση με τα υπόλοιπα ελληνόφωνα χωριά του ορεινού όγκου αποφασίζεται αποχή και την ημέρα των εκλογών στις 2 Δεκεμβρίου 1945 στο χωριό της Χειμάρρας προσήλθαν στην κάλπη να ψηφίσουν μόνο έντεκα από τους επτακόσιους και πλέον ψηφοφόρους – τα υπόλοιπα χωριά έκαναν πίσω, φοβούμενα, προφανώς, τις συνέπειες. Ο πέλεκυς του Κόμματος έπεσε βαρύς στους «εχθρούς του λαού».
Τότε, είκοσι επτά πρωτεργάτες της «ανυπακοής» συνελήφθησαν και πέρασαν από στημένη δίκη, στην οποία υπερασπίστηκαν με σθένος και παρρησία τα ιδανικά τους, γνωρίζοντας ότι κατ’ ουσίαν αυτοκτονούσαν. Κάποιοι εξ αυτών εκτελέστηκαν και οι υπόλοιποι σάπισαν στις φυλακές.
Είναι αυτονόητο ότι η ηρωική εκείνη πράξη πολιτικής αντίστασης του ελληνισμού της Χειμάρρας εναντίον της κομμουνιστικής βαρβαρότητας, θα καταγραφεί στην Ιστορία ως μοναδική. Οποιαδήποτε σύγκριση, τουλάχιστον ως άστοχη θα ακουστεί.
Ο Ευρυβιάδης Γκόρος έφυγε από τη ζωή στις 9 Ιουλίου φέτος αφήνοντας παρακαταθήκη το βιβλίο του, που δεν πρόλαβε να πάρει στα χέρια του, αφού κυκλοφόρησε την επομένη της κηδείας του…
