Οταν βλέπεις έναν άνθρωπο που εκπέμπει το τεκμήριο της σοβαρότητας να χαιρετίζει με τεντωμένη τη γροθιά του, τότε αναρωτιέσαι μήπως αυτό το τεκμήριο είναι μαχητό σε μεγάλο βαθμό. Διότι σκέφτομαι τι μπορεί να ώθησε τον Σωκράτη Φάμελλο, ευθυτενή, να αποτίει με επαναστατικό τρόπο φόρο τιμής στην προτομή του Νίκου Σβορώνου, στον αύλειο χώρο του Πολυτεχνείου; Να υποθέσω πως αυτή η έκρηξή του οφειλόταν σε μια συγκινησιακή φόρτιση. Αυτήν την εξήγηση τη βρίσκω ανεπαρκή. Μετά μισόν αιώνα τα συναισθήματα έχουν αμβλυνθεί. Ισως αυτήν την τεντωμένη γροθιά να την επέβαλε η κομματική δεοντολογία. Ενας άγραφος εσωτερικός κανονισμός ο οποίος επιτάσσει, σε στιγμές μνήμης, οι ηγέτες της Αριστεράς να εμφανίζονται ότι τελούν σε επαναστατική εγρήγορση, που συμπυκνώνεται στην τεντωμένη γροθιά.
Δίπλα στον κ. Φάμελλο στεκόταν ο Νίκος Παππάς, ο οποίος, σε αντίθεση με τον αρχηγό, ήταν πολύ χαλαρός, χωρίς ίχνος αγωνιστικής διάθεσης. Προφανώς η αναθεωρητική διαδρομή του ήταν η αιτία αυτής της «ασεβούς» στάσης του σώματός του. Κάτι τέτοια βλέπουν οι «ορθόδοξοι» –παλιά τους λέγαμε «δογματικούς»– και αισθάνονται δικαιωμένοι διότι «ο υγιής οργανισμός απέβαλε τα περιττώματά του», όπως έλεγαν για τη διάσπαση του Κόμματος το 1968. Μια και μιλάμε για αναθεωρητές και δογματικούς, οφείλω να υπενθυμίσω πως ο ορθός χαιρετισμός της υψωμένης γροθιάς, όπως προκύπτει από τις παραδόσεις της Γ΄ Διεθνούς, είναι ο εξής: το αριστερό χέρι δεν είναι τεντωμένο, αλλά σχηματίζει ορθή γωνία με τη σφιγμένη γροθιά να βλέπει προς τα έξω. Σε άλλο σχόλιό μου θα αναφερθώ στη σημειολογία της ορθής γωνίας και του προσανατολισμού της σφιγμένης γροθιάς. Στον κόσμο της Κομιντέρν, τίποτα δεν ήταν τυχαίο.
Δεν είναι τυχαίο που ο Λεωνίδας Κύρκος έλεγε τότε, κάπου στο μακρινό 1975, πως «δεν είμαστε το κόμμα της τεντωμένης γροθιάς, αλλά του απλωμένου χεριού».
Μέσα στον χρόνο οι αναθεωρητές αναθεώρησαν και αυτόν τον αγωνιστικό χαιρετισμό. Αν δεν το έκαναν και αυτό, τι είδους αναθεωρητές θα ήταν! Μάλλον για λόγους ευκολίας κατάργησαν την ορθή γωνία και εισήγαγαν την τεντωμένη γροθιά. Πάντα η ευθεία είναι η συντομοτέρα κάθε άλλης διαδρομής, όπως μας μάθαιναν στο γυμνάσιο. Ετσι και ο αναθεωρητισμός απλοποίησε, εκσυγχρόνισε θα έλεγα, τον κλασικό, παραδοσιακό, τριτοδιεθνιστικό χαιρετισμό. Δεν είναι τυχαίο που ο Λεωνίδας Κύρκος έλεγε τότε, κάπου στο μακρινό 1975, πως «δεν είμαστε το κόμμα της τεντωμένης γροθιάς, αλλά του απλωμένου χεριού». Προφανώς υπονοούσε τη συνεργασία με τον ταξικό εχθρό. Κι εμείς οι νεολαίοι του ρεβιζιονισμού, ειρωνευόμενοι το ιερό σύμβολο των απανταχού της γης κομμουνιστών, το σφυροδρέπανο, θέλαμε να το αντικαταστήσουμε με το πρωτοεμφανισθέν «μπλακ εντ ντέκερ». Δεν μας πέρασε από το μυαλουδάκι μας πως θα φωνάζαμε στις πορείες το σύνθημα «το σφυρί και το δρεπάνι τους φασίστες θα ξεκάνει».
Αυτές τις σκέψεις μού προκάλεσε η θέα του Σωκράτη Φάμελλου. Παις, στα πρώτα ηρωικά χρόνια της Μεταπολίτευσης, προσπαθεί σήμερα, στην ωριμότητά του, να βιώσει τον απολεσθέντα επαναστατικό παράδεισο εκείνης της εποχής.
