Διαβάζοντας το διαφωτιστικό άρθρο του ιστορικού Κωστή Κορνέτη στην «Κ» της Κυριακής (16/11/2025), «Γιατί το Πολυτεχνείο δεν ήταν ελληνική εξαίρεση: Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, όχι ως “μικρογραφία του Παρισιού”, αλλά ως μέρος ενός αποκεντρωμένου ’68», αναρωτήθηκα γιατί στη Γαλλία, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία δεν τιμάται με την ίδια δυναμική κάποια επέτειος-σταθμός στις εκεί φοιτητικές εξεγέρσεις, όπως γιορτάζεται εδώ η 17η Νοεμβρίου. Στη Γαλλία, το φοιτητικό κίνημα ταρακούνησε το σύστημα συθέμελα. Στην Ελλάδα, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, οι δικτατορίες έπεσαν (για διαφορετικούς λόγους) μέσα στη δεκαετία του ’70, ανοίγοντας τον δρόμο για συμμετοχή των τριών χωρών του «Νότου» στη μετέπειτα Ευρωπαϊκή Ενωση και για πρωτοφανή πολιτική σταθερότητα και κοινωνική ευημερία. Στη Γαλλία, ο Μάης του ’68 τιμάται σε σημαντικές επετείους, όχι κάθε χρόνο και όχι ως «θεσμός» των φοιτητών. Στην Ισπανία και στην Πορτογαλία δεν υπάρχουν εκδηλώσεις αντίστοιχες με αυτές «του Πολυτεχνείου».
Αρκεί ως εξήγηση ότι το «σύστημα» στη Γαλλία δεν ηττήθηκε, αλλά κατάφερε να αφομοιώσει την εξέγερση – να αλλάξει όσο χρειάζεται για να μην αλλάξει, όπως σημειώνεται σε πολλές επαναστάσεις; Ισως γι’ αυτό, παρότι τα γεγονότα εκείνων των ημερών απέκτησαν τη θέση τους στη συλλογική μνήμη, δεν οδηγούν νέους στους δρόμους σήμερα. Δεν γνωρίζω γιατί οι Ισπανοί και Πορτογάλοι δεν έχουν τη δική τους «17η Νοεμβρίου». Σίγουρα δεν είναι ότι τα εκεί δικτατορικά καθεστώτα δεν ευθύνονταν για αμέτρητους θανάτους μέσα στις πολλές δεκαετίες που καταπίεζαν τους λαούς τους. Ισως εξηγείται από το γεγονός ότι τα πιο αιματηρά γεγονότα σημειώθηκαν πολλά χρόνια πριν, και όχι μερικούς μήνες πριν από την κατάρρευση της δικτατορίας, όπως συνέβη στην Ελλάδα. Εδώ τα πάθη ήταν φουντωμένα (από Πολυτεχνείο και τουρκική εισβολή στην Κύπρο) όταν ήλθε η ελευθερία και επιτράπηκαν οι διαδηλώσεις. Επίσης, στην Ελλάδα υπάρχει μακρά παράδοση μαζικών εκδηλώσεων, κάτι που τα επτά χρόνια της χούντας δεν μπόρεσαν να απαλείψουν από τη μνήμη και την πολιτική κουλτούρα. Στην Ελλάδα, τα παλαιότερα τραύματα του διχασμού και του εμφυλίου πολέμου δεν είχαν επουλωθεί, έτσι και στη Μεταπολίτευση υπήρχε πολύ βάθος στην καχυποψία μεταξύ πολιτικών δυνάμεων, και μια διαρκής ανησυχία για νέα ανωμαλία. Ετσι, οι εκδηλώσεις με επίκεντρο τη 17η Νοεμβρίου είχαν διπλό σκοπό: εορτασμός αλλά και εκδήλωση μαχητικότητας της νεολαίας. Εγιναν θεσμός, ο οποίος τρέφεται πάντα με νέα πάθη που προκαλούν τα τρέχοντα γεγονότα. Στη Γαλλία, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία έπρεπε να φθάσουμε στην οικονομική κρίση αυτού του αιώνα για να βγει πολύς κόσμος στους δρόμους πάλι.
Ισως η πιο ανησυχητική υπόθεση για την «ελληνική εξαίρεση» θα ήταν πως στην Ελλάδα πολλοί πιστεύουν ότι δεν κατακτήθηκαν οι βασικές ελευθερίες που ζητούσαν οι εξεγερμένοι στο παρελθόν. Εξίσου σοβαρό με το να μην υπάρχουν τα αυτονόητα είναι το να μη τα αναγνωρίζουμε όταν τα έχουμε.
