Κλείνουμε σήμερα το κεφάλαιο που ξεκινήσαμε την περασμένη εβδομάδα με το βιβλίο «Φοβίες και μανίες. Η ιστορία του κόσμου σε 99 εμμονές» (μτφρ.: Ειρήνη Αποστολάκη, εκδ. Πατάκη) της Βρετανίδας συγγραφέως και δημοσιογράφου Κέιτ Σάμερσκεϊλ, με μια αναφορά σε μια φοβία που για πολλούς άλλους (του γράφοντος συμπεριλαμβανομένου) είναι ανακούφιση, ακόμα και ευλογία.
Εχουμε λοιπόν να κάνουμε με τους ησυχοφοβικούς· τους ανθρώπους που φοβούνται την ησυχία (sedatephobia στα αγγλικά). Εννοείται πως η φοβία αυτή αφορά τους κατοίκους των πόλεων. Ο θόρυβος στην καθημερινή ζωή της πόλης έχει πάρει πλέον μιαν άλλη διάσταση. Πέρα από τα κορναρίσματα και τον ήχο των μηχανών, πέρα από τις φωνές και τις κουβέντες, τους ανθρώπους που συζητούν δυνατά στο κινητό τους περπατώντας στους δρόμους ή μέσα στο μετρό, πέρα ακόμα από τα διάφορα βιομηχανικά βουητά, έχουμε και τη μουσική που ακούγεται παντού. Ακόμα και σε ορισμένα ασανσέρ δημοσίων κτιρίων μπορείς να ακούσεις τη γνωστή elevator music – και φυσικά μέσα σε σούπερ μάρκετ.
Τα καφέ και τα εστιατόρια έχουν τη μουσική δυνατά, όχι μόνο τα μπαρ και τα νυχτερινά κλαμπ, χωρίς κανένα λόγο και αιτιολογία. Η κατάσταση αυτή θεωρείται πλέον αυτονόητη, δεδομένη. Οποιαδήποτε ένσταση λογίζεται σαν «γεροπαραξενιά».
Επιπροσθέτως, τα κινητά τηλέφωνα βομβαρδίζουν την ακοή μας με ειδοποιήσεις και κλήσεις. Κατά συνέπεια, η ησυχία πλέον αντιμετωπίζεται ως μη κανονικότητα, ως παρέκκλιση, ανωμαλία.
«Κάποιοι πανικοβάλλονται όταν πέφτουν να κοιμηθούν σε ένα απολύτως ήσυχο δωμάτιο», γράφει η Σάμερσκεϊλ, προσθέτοντας αμέσως μετά: «Αλλοι μπορούν να τρελαθούν από την απόλυτη ηρεμία που επικρατεί στην εξοχή».
Στο βιβλίο περιγράφονται έρευνες σε πανεπιστήμια (ερωτηματολόγια σε φοιτητές), καθώς και σχετικά πειράματα σε ποντίκια, όπου στους μεν ανθρώπους (νέους ανθρώπους, φυσικά) η ησυχία (και το να μην κάνουν απολύτως τίποτα για μια ώρα, μόνο να κάθονται στην απόλυτη ησυχία) προκάλεσε εκνευρισμό και ανησυχία («ήταν κάπως τρομακτικό»), τα δε ποντίκια που εκτέθηκαν στη σιωπή αποδείχθηκε ότι «ανέπτυξαν περισσότερα εγκεφαλικά κύτταρα από τα υπόλοιπα. (…) Η ασυνήθιστη ησυχία δημιουργούσε μια κατάσταση εγρήγορσης, η οποία διεύρυνε τον εγκέφαλο των ποντικών».
Η ειρωνεία είναι ότι η μουσική, για παράδειγμα, που μέσα στην πληθώρα και στα αυξημένα ντεσιμπέλ γίνεται θόρυβος (θόρυβος: υπερβολική πληροφορία), στο πλαίσιο μιας κανονικής, ήρεμης, συγκεντρωμένης ακρόασης, είναι ευεργετική για τον άνθρωπο. Ο σύγχρονος άνθρωπος, όμως, σπάνια έχει πια χρόνο για να ακούσει μουσική μόνος στο δωμάτιό του, στο πλαίσιο μιας ησυχίας. Αυτή η μουσική που σου «νοικοκυρεύει την ψυχή», όπως έλεγαν οι παλαιοί, έχει πλέον μεταλλαχθεί σε θόρυβο και έχει μετατρέψει την ησυχία σε ανωμαλία.
