Τι διαπίστωσε η Ζωή Κωνσταντοπούλου; Οτι η ενδυνάμωση που χαρίζει στο κόμμα η φλογερή επικαιρότητα είναι πεπερασμένη. Κάποια στιγμή, η φιλολογία των Τεμπών θα σταματούσε να ορίζει τους πρωταγωνιστές του ειδησεογραφικού παιχνιδιού· κάποια στιγμή, οι πρωταγωνιστές θα χάραζαν τη δική τους πορεία, ανεξάρτητα από το δικό της κομματικό όφελος· κάποια στιγμή, τα κόμματα που εισέπραξαν δημοσκοπικά κέρδη από την καταγγελία των σκανδάλων θα βρίσκονταν εκκρεμή στο κενό αέρος που αφήνει η ύφεση της σκανδαλολογίας. Γι’ αυτό και επέλεξε να παρουσιάσει τώρα –λίγο καθυστερημένα ομολογουμένως, αλλά και πάνω στην ώρα κατά μία άλλη έννοια– το πρόγραμμα της Πλεύσης Ελευθερίας, συνοδεύοντάς το με μια δήλωση που μοιάζει με υπερασπιστική γραμμή και παραδοχή ενοχής ταυτόχρονα: «Δεν είμαστε μονοθεματικό κόμμα. Εχουμε πρόγραμμα!».
Επιχείρηση «κανονικότητα»
Ενα μη μονοθεματικό κόμμα, βέβαια, δεν χρειάζεται να δηλώσει ότι δεν είναι μονοθεματικό. Η πολυθεματικότητά του είναι η ταυτότητά του, την οποία εκφράζει διά της πολιτικής του. Εφόσον, λοιπόν, η πολιτική της Πλεύσης Ελευθερίας ήταν μέχρι στιγμής μια συλλογή ακτιβιστικών διαβημάτων, η κατάστρωση προγράμματος έρχεται τώρα να λειτουργήσει σαν δοκιμαστικό της Κωνσταντοπούλου στο πεδίο της κανονικής πολιτικής: «Γι’ αυτό το πρόγραμμα δούλεψαν πάνω από 60 προσωπικότητες από όλο τον κόσμο, 150 από την Ελλάδα, ενώ εργάστηκαν και άλλοι από όλο τον πλανήτη». Το κατ’ εξοχήν κόμμα διαμαρτυρίας επιχειρεί να πείσει ότι δεν είναι απλώς κόμμα διαμαρτυρίας του ενός ατόμου, αλλά ένας δυνητικός πόλος εξουσίας που ανήκει στους ανθρώπους, ένα πολιτικό κέντρο ζυμώσεων, μια πολυπρόσωπη δύναμη που δεν μιλάει μόνο για τα δυστυχήματα: μιλάει και για την αποκέντρωση, για το δημογραφικό πρόβλημα, για τη φορολογία και για άλλα ζητήματα που δεν μαζεύουν ψήφους τόσο εύκολα στις πλατείες.
Πολιτικός μονοθεϊσμός
Είναι, λοιπόν, κωμικά αξιοπερίεργο ότι η πρόεδρος επέλεξε να συνδυάσει την είσοδο της παράταξης στον χώρο της πολυθεματικής πολιτικής με ένα ψηφιακό σόου μονοπρόσωπης λογικής: με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, η Πλεύση Ελευθερίας έδωσε παραστατική μορφή στον άνθρωπο για το συμφέρον του οποίου μάχεται: στην αγρότισσα, στη γιατρό, στη δικαστή, στην πυροσβέστη κ.ο.κ. Ολες, όμως, οι εκδοχές πολίτη που παρουσιάστηκαν στη μεγάλη οθόνη είχαν τη μορφή της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν επιστρατεύτηκε για να επινοήσει κάτι δημιουργικό, ως είθισται, αλλά για να αναπαραγάγει την εικόνα της πολυθεματικής μονοκράτειρας με διαφορετικά ρούχα κάθε φορά. Οπως αναμενόταν, το ναρκισσιστικό τέχνασμα λειτούργησε εις βάρος του υποτιθέμενου σκοπού: αντί να πάρουμε την Πλεύση Ελευθερίας στα σοβαρά ως παράταξη με συγκεκριμένες προτάσεις για μια πληθώρα θεμάτων, τελικά θυμηθήκαμε ότι είναι κυρίως μια σκηνή στημένη για το περφόρμανς της ιδιοκτήτριάς της.
Φόρα μια μάσκα
Τα πολλά πρόσωπα της Ζωής Κωνσταντοπούλου είναι κάτι παραπάνω από μια κακόγουστη ιδέα μάρκετινγκ ή μια αστοχία που παρήγαγε ο παιδικός ενθουσιασμός της μπροστά στον ζαλιστικό κρουνό δυνατοτήτων της τεχνητής νοημοσύνης. Αποκαλύπτουν, εν αγνοία της, τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τους πολίτες: ως είδωλα και προβολές του εαυτού της. Είναι τόσο ελλιπής η επαφή της με τους ανθρώπους, τόσο ευκαιριακή και επιδερμική η συσχέτισή της με τις ιδιότητες και τα προβλήματά τους, ώστε ο μόνος τρόπος να έρθει κοντά τους είναι φορώντας τους μάσκες· όχι όμως οποιεσδήποτε μάσκες: μάσκες με το πρόσωπό της, γιατί μόνο αυτό μπορεί να σεβαστεί. Οι άνθρωποι από μόνοι τους δεν αρκούν· δεν είναι αρκετά τίμιοι, αρκετά δυναμικοί, αρκετά ενδιαφέροντες. Χρειάζονται κάτι δικό της για να γίνουν άξιοι λόγου. Μάλιστα, η ψηφιακή εκδοχή της Ζωής Κωνσταντοπούλου που, σαν βγαλμένη από το τεχνολογικό οπλοστάσιο εκκεντρικού δισεκατομμυριούχου ερωτευμένου με τον εαυτό του, ανέλαβε να μιλήσει για την πρωτότυπη, φρόντισε να μας πει πως, αν είχε ψυχή, θα ήθελε να μοιάζει με της προέδρου. Η πρόεδρος υπερτερεί, λοιπόν, και πολιτικά και μεταφυσικά.
Crossover λαϊκισμός
Το σύνθημα «δεν κοιτάμε ούτε αριστερά ούτε δεξιά, κοιτάμε μπροστά» δεν είναι άσχετο με τα παραπάνω. Η Πλεύση Ελευθερίας δεν ψάχνει δόγμα να προσδεθεί, αλλά ψηφοφόρους να την ψηφίσουν. Από αυτούς δεν έχει την απαίτηση να είναι ακραιφνείς ιδεολόγοι· την πίστη τους θα την πλάσει η πρόεδρος. Η περιφρόνηση των παραδοσιακών ιδεολογικών προσανατολισμών διευρύνει, άλλωστε, και τις προοπτικές του λαϊκισμού: όποιος ονειρεύεται ένα κίνημα μαζικό δεν επιθυμεί να περιοριστεί από τις αξιακές αγάπες και τα καταστατικά μίση Δεξιάς και Αριστεράς, αλλά προτιμά να κινείται ελεύθερα σε ολόκληρο το φρονηματικό φάσμα, να αξιοποιεί όπλα απ’ όλους τους πολιτικούς χώρους και να συσπειρώνει ετερόκλητα κοινά.
Η ανάγνωση του νέου προγράμματος της Πλεύσης Ελευθερίας, ενός εκθεσιακού συνονθυλεύματος ασαφειών, που συνδυάζει την ακύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών με την έξοδο από το ΝΑΤΟ, επιβεβαιώνει τη στόχευση της δημιουργικής μείξης: στην πραγματικότητα, η Ζωή Κωνσταντοπούλου και δεξιά κοιτάει, αλλά και αριστερά, προκειμένου να προχωρήσει μπροστά. Αρνείται, ωστόσο, την τυποποίησή της: είναι λίγο απ’ όλα, για να εισπράττει από τα κέρδη όλων χωρίς να χρεώνεται τις απώλειές τους.
