Διαταραχές ύπνου. Οχι απλώς μια αϋπνία, οι λεγόμενες «λευκές νύχτες». Ο ύπνος που διακόπτεται εν τω μέσω της νυκτός, όταν κυριαρχούν οι μαύρες, αρνητικές σκέψεις ακόμα και για το παραμικρό, και το πλέον ασήμαντο. Μέχρι να κοιμηθείς έπειτα από μεγάλο παίδεμα. Ο ύπνος που την επομένη, όταν με τα πολλά ξυπνάς, σε έχει ήδη εξαντλήσει προτού καν ξεκινήσεις τη μέρα σου.
Οι διαταραχές ύπνου είναι μια δυσάρεστη κατάσταση για πάρα πολύ κόσμο σήμερα. Την ίδια στιγμή όμως, μεγάλη μερίδα ανθρώπων πάσχει και από κάτι άλλο: υπνοφοβία.
Υπνοφοβία είναι ο φόβος για τον ύπνο. Ο άνθρωπος που φοβάται να πέσει για ύπνο, φοβάται τα όνειρα, κυρίως τους εφιάλτες. Και μπορεί αυτή η φοβία να μοιάζει σύγχρονη, σημερινή, πάει όμως αρκετά πίσω.
Οπως γράφει η Κέιτ Σάμερσκεϊλ στο βιβλίο της «Φοβίες και μανίες. Η ιστορία του κόσμου σε 99 εμμονές» (μτφρ.: Ειρήνη Αποστολάκη, εκδ. Πατάκη), «η πάθηση ανευρίσκεται σε ιατρικό λεξικό του 1855 και απεικονίζεται πολύ παραστατικά στην ταινία τρόμου του Γουές Κρέιβεν “Εφιάλτης στον δρόμο με τις λεύκες” το 1984».
Η υπνοφοβία παρατηρείται και σε ανθρώπους που υποφέρουν από κάποιο μετατραυματικό σύνδρομο άγχους έπειτα από μια τραυματική εμπειρία του παρελθόντος, συνεπώς φοβούνται να κοιμηθούν επειδή ξέρουν ότι το υποσυνείδητό τους θα τους φέρει εφιάλτες. Ο ύπνος έχει πολλά μυστήρια (ακόμη δεν έχει εξακριβωθεί επιστημονικά γιατί ονειρευόμαστε, για παράδειγμα), είναι ευεργετικός και ζωτικής σημασίας για την υγεία.
Ομως, υπάρχει και εκείνος ο υπνοφοβικός που δεν υπάγεται σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες. Με άλλα λόγια, δεν φοβάται τα όνειρα και τους εφιάλτες· φοβάται τον ίδιο τον ύπνο. Ο συγγραφέας της «Λολίτας», ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, λέγεται πως απεχθανόταν τον ύπνο.
Να θυμίσουμε εδώ ότι, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, ο Υπνος ήταν θεός ή δαίμονας και, κατά τη «Θεογονία» του Ησιόδου, δίδυμος αδελφός του δεν ήταν άλλος από τον Θάνατο. Και τα δύο αδέλφια θεωρούνταν «δεινοί θεοί»· κατοικούσαν στον Τάρταρο και ήταν τέκνα της Νύχτας και του Ερέβους.
Τα αναφέρουμε αυτά διότι σε πολλούς ανθρώπους ο ύπνος προκαλεί μια αγωνία θανάτου. Είναι η «τρομακτική απώλεια του εαυτού», όπως γράφει η Σάμερσκεϊλ. Ο άνθρωπος παραδίδεται στον ύπνο και πάντοτε υπάρχει η πιθανότητα να κοιμηθεί και να μην ξαναξυπνήσει (ωραίος θάνατος, ωστόσο…).
Η παραμικρή αίσθηση απώλειας του εαυτού προκαλεί ένα είδος παράλυσης σε πολύ κόσμο. Γνωρίζοντας πως κουβαλούμε μέσα μας το τέλος μας, η οποιαδήποτε παρέκκλιση από τα όριά μας, όσο ευεργετική και απαραίτητη κι αν είναι, δεν παύει να προκαλεί τρόμο. Είναι ο «ύπνος της λογικής», κατά τον Γκόγια, «που γεννά τέρατα»…
