Καθώς ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας της Βρετανίας περνάει μία από τις πολλαπλές κρίσεις του, σκέφτομαι: τι κάνει ελκυστικό το BBC; Μακριά από την τοξικότητα των ημερών και τις συζητήσεις για τον ενδεδειγμένο τρόπο μετάδοσης μίας είδησης (πολλά μπορεί να προσάψει κανείς και στην ιστοσελίδα του φορέα), σκέφτομαι πως τα ραδιόφωνά του είναι από τα λίγα όμορφα πράγματα σ’ έναν απομαγεμένο διαδικτυακό κόσμο.
Το κανάλι 3 του ραδιοφώνου του BBC είναι οι πιο υψηλού επιπέδου εκτελέσεις κλασικής μουσικής χωρίς διαφημίσεις. Το αντίστοιχό του είναι το (εξαιρετικό) δικό μας Τρίτο Πρόγραμμα. Το κανάλι bbc3 unwind, με χαλαρωτική, μίνιμαλ ή εκκλησιαστική μουσική είναι ο βασικός μου βοηθός στο διάβασμα, το γράψιμο, τις δουλειές του σπιτιού και τον ύπνο.
Το κανάλι 4, κανάλι για το οποίο, επίσης, πληρώνουν οι Βρετανοί φορολογούμενοι, μεταδίδει αποκλειστικά εκπομπές λόγου. Λένε τις ειδήσεις, συζητάνε ενδελεχώς για τις τιμές των τροφίμων και των αντηλιακών, αναλύουν ηθικά ζητήματα. Είναι ένα πανόραμα της ομιλούμενης αγγλικής γλώσσας. Μπορείς να συναντήσεις μέσα σ’ όλη την έκταση των αγγλικών ανθρώπους απ’ οπουδήποτε αλλού. Θυμάμαι ακόμα εκείνο το απόγευμα που έπλενα τα πιάτα. Ο καλεσμένος είχε προφορά Σιγκαπούρης.
Ελάχιστα πρόσεχα τι έλεγε η εκπομπή: με είχε μαγέψει η προφορά. Από το μικρό διαμέρισμά μου στην Αθήνα σκεφτόμουν έναν άνθρωπο που είχε ξεκινήσει τη ζωή του κάπου στη Σιγκαπούρη, για να πάει πανεπιστήμιο στο Κέιμπριτζ και να βρεθεί ένα απόγευμα σε κάποιο στενό στούντιο στο Λονδίνο να συζητάει για μουσική. Άκουγα καθώς ξέπλενα τα λίπη με καυτό νερό.
Στιγμές μαγείας μού ‘χει προσφέρει κι η θρυλική εκπομπή In Our Time του Melvyn Bragg. Νομίζω πρόκειται για μία από τις καλύτερες εκπομπές όλων των εποχών. Το αρχείο της αριθμεί εκατοντάδες επεισόδια στις θεματικές τέχνες, ιστορία, φιλοσοφία, θρησκείες και επιστήμη. Παλιομοδίτικο στυλ: ο Bragg και οι καλεσμένες του κάνουν κάποια πανέξυπνη συζήτηση με απλά λόγια. Από την εκπομπή έχει περάσει ο Στάινερ να μιλήσει για το θέατρο, ο Τσόμσκι στα νιάτα του, ο ιστορικός Eric Hobsbawm και αμέτρητοι άλλοι κολοσσοί.
Κάνοντας βόλτες μεσημέρι στην Αθήνα, ανάμεσα σ’ ελιές και νερατζιές, μ’ αρέσει να έχω τον Bragg και την παρέα του να συζητούν κάπου στο μουντό Λονδίνο το 1999. Να λένε για την σύγχρονη τέχνη προ του 2000, για την Irish Murdoch και την Hildegard of Bingen, για τον Μπρεχτ και τα πρόσωπα στα πιο γνωστά έργα του Σαίξπηρ.
Αυτή η μη αναπολογητική προσήλωση στη μάθηση μέσα από τη δημόσια ραδιοφωνία φανερώνει και το όραμα πίσω από τέτοιες εκπομπές: γνώση για όλους, καλλιέργεια της περιέργειας, ακόνισμα του νου, κλασική μουσική για τους πάντες, έμπνευση με το πάτημα ενός κουμπιού-όσα μάς υποσχόταν η τεχνολογία παλιά. Εκείνη η λέξη οδοστρωτήρας: δημοκρατικοποίηση. Άσχημη λέξη, αλλά έχει μέσα την ποίηση. Καθώς και την υπόσχεση πως μπορείς να ζήσεις πλούσια πνευματική ζωή, ακόμη κι αν ξεκίνησες χαμηλά, χωρίς οικογενειακό πολιτισμικό κεφάλαιο.
Καθώς όλα σαρώνονται από την τεχνολογία της σαχλαμάρας, της οριζόντιας επιτήρησης και της πληροφορίας του τίποτα, οι εκπομπές του στυλ In Our Time είναι νησιά. Μικρά όμορφα πράγματα σ’ έναν κόσμο που μαζί με την ικανότητά του να συγκεντρώνεται χάνει και την ικανότητά του να συγκινεί και να συγκινείται. Αυτή είναι η εποχή μας, η εποχή των εικόνων. Θα την διαδεχθεί η εποχή του λόγου, γιατί θα ξαναψάξουμε τον χώρο που έχουν μέσα οι λέξεις.
