Επειτα από ένα χρόνο εγκλεισμού του στις φυλακές της Αλγερίας δόθηκε χάρη στον συγγραφέα Μπουαλέμ Σανσάλ. Καλώς εχόντων των πραγμάτων από χθες θα βρίσκεται στο Βερολίνο συνοδευόμενος από τον Γερμανό πρέσβη. Γιατί στο Βερολίνο και όχι στο Παρίσι ενώ έχει γαλλική υπηκοότητα; Διότι την απελευθέρωσή του την οφείλει στη Γερμανία. Οι κακές σχέσεις της Γαλλίας με την Αλγερία ανάγκασαν τον Μακρόν να ζητήσει κατ’ αρχάς τη βοήθεια της Μελόνι και, μετά την αποτυχία της, του Γερμανού ομολόγου του. Πέρα από την προσωπική τύχη τού σχεδόν ογδοντάχρονου και άρρωστου Σανσάλ η υπόθεση αυτή δείχνει ότι για τις δυτικές δημοκρατίες οι συγγραφείς, ως φορείς της πνευματικής ελευθερίας, διατηρούν ακόμη κάποια αξία. Αρκετή ώστε να αφιερώσουν στην τύχη τους λίγο από τον πολύτιμο χρόνο τους πρωθυπουργοί και πρόεδροι. Το καθεστώς της Αλγερίας κατηγορούσε τον Σανσάλ για «εθνική προδοσία». Με τα βιβλία του και τις δημόσιες παρεμβάσεις του δεν δίσταζε να καταφερθεί κατά του Ισλάμ και να υπερασπισθεί την ύπαρξη του Ισραήλ. Το έγκλημά του ήταν οι ιδέες του, όπως του Ρουσντί και του Σολζενίτσιν. Και το θάρρος του να τις εκφράζει χωρίς περιστροφές, με τη λεπτή ειρωνεία της γραφής του. Στη χώρα μας η περιπέτειά του πέρασε απαρατήρητη.
Το επαναλαμβάνω. Η περιπέτεια του Σανσάλ έχει σημασία, διότι δείχνει ότι η ελευθερία της σκέψης και η ανεξαρτησία της έκφρασης εξακολουθούν ακόμη στον κόσμο μας να αντιμετωπίζονται ως ζωτική δύναμη, άρα επικίνδυνη και κολάσιμη για οποιονδήποτε ολοκληρωτισμό. Το έχουμε ξεχάσει, όπως έχουμε ξεχάσει και τον «πνευματικό κόσμο» μας. Παλιότερα, διάφοροι τον αναζητούσαν όποτε η χώρα αντιμετώπιζε κάποιο σοβαρό πρόβλημα. Παρ’ ημίν βέβαια υπήρχε μια μόνιμη παρεξήγηση ως προς την έννοια. Οι περισσότεροι εννοούσαν ως «πνευματικό κόσμο» μουσικοσυνθέτες, τραγουδιστές, ηθοποιούς, πανεπιστημιακούς και ορισμένους συγγραφείς. Συνήθως δε όταν απαιτούσαν να παρέμβει, εννοούσαν να υπερασπισθεί τις δικές του απόψεις. Οι αιρετικοί ήσαν πάντα αποδιοπομπαίοι και ο «πνευματικός κόσμος» μας, με ελάχιστες εξαιρέσεις, κολάκευε το κοινό αίσθημα. Θυμάστε τι έπαθε ο Σαββόπουλος με «Το κούρεμα», ο Χατζιδάκις με την «Αυριανή» και παλιότερα ο Τσίρκας και ο Αλεξάνδρου με την αριστερή νομενκλατούρα. Ο «πνευματικός κόσμος» απαξίωσε ο ίδιος τα όπλα του, την ανεξαρτησία της σκέψης, την ελευθερία της έκφρασης και το θάρρος του να σταθεί αντιμέτωπος απέναντι στο κοινό ρεύμα. Και γι’ αυτό σήμερα δεν τον αποζητά κανείς. Η απουσία του περνάει απαρατήρητη. Η περίπτωση του φίλου Μπουαλέμ Σανσάλ. Ενας συγγραφέας που διεκδικεί την ελευθερία της σκέψης. Και έχει το θάρρος να πληρώσει το τίμημα.
