Η νίκη του Ζοράν Μαμντάνι στη Νέα Υόρκη μας οδηγεί να σκεφτούμε μία ακόμη σημαντική παράμετρο για το μέλλον των δυτικών κοινωνιών και τη σύνθεσή τους. Ποιοι είναι οι κάτοικοι στις σύγχρονες μητροπόλεις, ποιες είναι οι αναφορές τους, τι προσδοκούν…
Η Αθήνα δεν είναι εξαίρεση. Μπορεί να μην είναι κοσμόπολη με πάνω από 10 εκατομμύρια κατοίκους, όπως τόσες πλέον γιγαντωμένες πόλεις στον κόσμο, αλλά εμφανίζει εδώ και χρόνια τα χαρακτηριστικά της μετάβασης από τη συμπαγή στην κατακερματισμένη κοινωνία και από την ευανάγνωστη συνθήκη στην απρόβλεπτη. Η ρευστότητα και οι υπόκωφες δυνάμεις στο υπέδαφος των κοινωνιών αντηχούν σήμερα το άγνωστο μέλλον.
Η επιβίωση, η ενδυνάμωση ή η υποχώρηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας, όπως και οι πολιτικές συσπειρώσεις ή αποσχίσεις στην Αριστερά και στη Δεξιά, επηρεάζονται βαθιά από αυτές τις αθόρυβες κινήσεις –σαν κυματισμοί– μέσα στο σώμα της κοινωνίας. Οι ψυχικοί δεσμοί με τον τόπο υποχωρούν όταν δυναμώνει η προσδοκία της ατομικής ευημερίας σε έναν κόσμο ρευστό, απειλητικό και ακατανόητο.
Το παράδειγμα της Νέας Υόρκης, όπου κατοικούν εκατομμύρια άνθρωποι χωρίς άμεσες και εύληπτες αναφορές στην ιστορική πορεία της πόλης, μας δείχνει όχι μόνο το μέλλον της δυτικής κοινωνίας, αλλά και το μέλλον της πολιτικής έκφρασης συναισθηματικά ανέστιων πολιτών. Υπάρχουν εκατομμύρια ψηφοφόροι, διεθνώς, που αν και σπανίως ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα, αισθάνονται ψυχικά άστεγοι.
Παρότι η Αθήνα δεν είναι απολύτως συγκρίσιμη με τη Νέα Υόρκη, δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς τη διάσταση μιας ανορθόδοξης ιεράρχησης προτεραιοτήτων ακόμη και στη δική μας κοινωνία, που είναι –και αυτή– γοργά μεταβαλλόμενη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει διεθνώς η ενδυνάμωση της συναισθηματικής ψήφου, η οποία τείνει να ξεπερνάει όχι μόνο την ορθολογική ψήφο, αλλά κυρίως τους δεσμούς με τον τόπο.
Η συναισθηματική ψήφος είναι η πιο απρόβλεπτη, καθώς ορίζεται από μη μετρήσιμες ή προβλέψιμες δυνάμεις, όπως είναι τα αισθήματα που προκαλούν η διάψευση, η ταπείνωση, η προσβολή, η αδικία, η περιθωριοποίηση, η εκδίκηση. Νέες συσπειρώσεις στο εκλογικό σώμα γύρω από ένα αίτημα εύκολα κατανοητό πάνω σε εύληπτες διαιρέσεις της κοινωνίας περιβάλλουν με τη δύναμή τους ένα χαρισματικό πρόσωπο.
Το μέλλον των μεγαλουπόλεων είναι ο ορισμός του απρόβλεπτου.
