Είναι αισθητή η μείωση της ικανότητας του σύγχρονου ανθρώπου να συνδεθεί με τις βασικές λειτουργίες της γραφής, της ανάγνωσης και της ομιλίας. Υπάρχει γενικευμένη δυσκολία. Ακούγεται ακραίο, αλλά οι πιο πολλοί κάτω των 40 δεν ξέρουν να γράψουν στρωτά και οργανωμένα, κάνουν ορνιθοσκαλίσματα και συχνά ανορθόγραφα, δεν κατανοούν εις βάθος τα κείμενα και δεν μπορούν να εκφραστούν με άνεση, οικονομία και σαφήνεια. Αγνοούν επίσης το ορυχείο της ελληνικής γλώσσας. Περιορίζονται σε ένα φτωχό και προβλέψιμο λεξιλόγιο.
Κατ’ επέκταση, έχουν απομακρυνθεί από την πολυπλοκότητα που συνδέει τον εγκέφαλο με τα χέρια και τη γλώσσα και με όσα μπορεί να γεννήσει η ανθρώπινη διάνοια πέραν των αυτονόητων, αναμενόμενων και αναγκαίων.
Σήμερα, δυστυχώς, η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων ζει μέσα από το κινητό. Ακόμη και μεγάλης ηλικίας άνθρωποι. Ο αισθητηριακός κόσμος, ο κόσμος της δημιουργίας, της μοναδικότητας, της περιέργειας, μοιάζει να έχει στενέψει. Βεβαίως, αυτή η γενικευμένη τάση για ομογενοποίηση πίσω από τη μονοδιάστατη κατανόηση του κόσμου μέσα από την οθόνη του κινητού θα προκαλέσει πιθανώς κόπωση.
Μου έκανε εντύπωση η ανακοίνωση για εισαγωγή μαθημάτων υφαντικής, κεντήματος, πλεξίματος και κεραμικής στα δημοτικά σχολεία ως πρωτοβουλία του υπουργείου Παιδείας. Ακούστηκαν πολλές ειρωνείες. Κατανοητή, ώς ένα βαθμό, αντίδραση. Ωστόσο, πολλά παιδιά δεν ξέρουν καν τι είναι κέντημα ή κεραμική. Δεν θα έπρεπε άραγε να εκτεθούν σε μια βασική «γραμματική» της κατά μόνας δημιουργίας; Πάντως, στα πολλά εκπαιδευτικά εργαστήρια της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, από ομάδες ή μουσεία, βλέπουμε τον ενθουσιασμό των παιδιών όταν πρέπει να χρησιμοποιήσουν το μυαλό και τα χέρια τους. Δεν είναι κάτι καινούργιο. Είναι πυλώνας της εκπαίδευσης.
Πόσα παιδιά μπορούν να περάσουν μία και δύο ώρες απορροφημένα από την προσπάθεια, τη φαντασία, τον εσωτερικό μονόλογο; Προφανώς σχεδόν όλα, αν τους δοθεί το ερέθισμα. Είναι μεγάλο το αίσθημα της ελευθερίας που σου δίνει η δυνατότητα να περνάς ωραία με τον εαυτό σου χωρίς να έχεις πάντα ανάγκη μια οθόνη να σε οδηγεί από το ένα στο άλλο, να σε ζαλίζει, να σε βομβαρδίζει με ερεθίσματα και να σε εκπαιδεύει στο να είσαι παθητικός καταναλωτής εικόνων από τη νηπιακή ηλικία. Η χειροτεχνία ακούγεται ίσως έννοια ξεχασμένη στους πολλούς, αλλά οι πιο προηγμένες χώρες του κόσμου τη λογίζουν ως κομμάτι της εκπαίδευσης.
