Χαζεύοντας ένα βράδυ στο κινητό εμφανίστηκε στην οθόνη μου ένας ευκατάστατος κύριος. Δήλωνε εκατομμυριούχος. Έψαξα λίγο και συνειδητοποίησα ότι ήταν ο Morris Pearl, ζάπλουτος πρώην διευθυντής επενδυτικής εταιρείας και ιδρυτικό μέλος της οργάνωσης Εκατομμυριούχοι Πατριώτες Αμερικής. Ο Pearl βάδιζε ανάμεσα σε άλλους λευκούς προνομιούχους στην ακριβή γειτονιά του. Ύστερα, μάς έκανε βόλτα στους δρόμους της Νέας Υόρκης.
«Ένα από τα πιο ωραία πράγματα όταν είσαι πάρα πολύ πλούσιος, είναι ότι μπορείς να ζήσεις όπου θέλεις. Εμένα μού αρέσει η Νέα Υόρκη, δεν θα φύγω εάν ο κόσμος επιλέξει νέο Δήμαρχο», έλεγε ο Pearl στο βίντεο. Η αλήθεια είναι πως η Νέα Υόρκη είναι ένα μάλλον υπέροχο μέρος, εάν έχεις πολλά λεφτά. Οι πάρα πολύ πλούσιοι δεν είναι ο μίζερος κύριος με το μουστάκι και το μπαστουνάκι από τη μονόπολη. Αρκετοί απ’ αυτούς, ειδικά εάν τυχαίνει να είναι μορφωμένοι και όχι τίποτα γελαδάρηδες, απολαμβάνουν την τέχνη και την υψηλή γαστρονομία. Είναι λογικό να θέλουν να ζήσουν στη Νέα Υόρκη, στο Τόκιο ή αλλού.
Η αντιδραστική σκέψη, εμπνεόμενη από ένα παρωχημένο μοντέλο πρόβλεψης της ανθρώπινης συμπεριφοράς με βάση τα νεοκλασικά οικονομικά, παρουσιάζει τους πάρα πολύ πλούσιους σαν καρικατούρες. Εάν τους φορολογήσεις, αυτοί οι «ορθολογικοί μεγιστοποιητές ωφελιμότητας», θα κοιτάξουν το συμφέρον τους και θα μεταφέρουν, υποτίθεται, τα κεφάλαιά και τη ζωή τους αλλού. Είναι γνωστό ότι η αντιδραστική σκέψη κανονικοποιεί το να φέρεται κανείς σαν εγωπαθής κακομοίρης, αλλά εδώ συμβαίνει και κάτι άλλο. Το συμφέρον προσδιορίζεται με απάνθρωπα στενό τρόπο. Αποκλείεται κάποιοι πραγματικά πλούσιοι να αγαπούν τον τόπο τους;
Πράγματα που αξίζουν στις πόλεις χρηματοδοτούνται από τις περιουσίες τους: μια φιλαρμονική, το πάρκο, οι τέχνες κλπ. Εκτός από τη φοροελάφρυνση και άλλους κυνικούς λόγους, αποκλείονται τα ευγενέστερα κίνητρα; Αποκλείεται οι πάρα πολύ πλούσιοι να ιεραρχούν ψηλά την ύπαρξη μίας αίθουσας κλασικής μουσικής, την παροχή μίας δέσμης υποτροφιών για τους λιγότερο τυχερούς; Όχι. Η πράξη δείχνει ότι το «συμφέρον» δεν είναι στενό. Για λόγους θρησκευτικούς, πατριωτικούς, κοινωνικής αποδοχής, ματαιοδοξίας, οι πάρα πολύ πλούσιοι κάνουν πράγματα που δεν σχετίζονται με το άμεσο οικονομικό τους συμφέρον. Άλλωστε, το άμεσο οικονομικό συμφέρον απασχολεί έντονα και εμμονικά μονάχα τους φτωχούς και τους τσιγκούνηδες.
Στην ιστοσελίδα των Πατριωτών Εκατομμυριούχων υπάρχουν κείμενα για το πόσο προβλέψιμα γελοία είναι η ιστορία ότι οι πλούσιοι θα εγκαταλείψουν τη Νέα Υόρκη μόλις εκλεγεί νέος δήμαρχος ο Mamdani. Πάλι πρόκεται για προβολή. Η ζωή των φτωχών και των μεσαίων στρωμάτων είναι συνδεδεμένη με τα σκαμπανεβάσματα της πολιτικής και τις κινήσεις της οικονομίας, αυτό στην Ελλάδα το ξέρουμε. Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο για όσους διαθέτουν ακριβή οικονομική πληροφόρηση και ένα εκτενές, διαφοροποιημένο πακέτο περιουσιακών στοιχείων, τοποθετήσεις σε διάφορα σημεία του κόσμου κλπ. Οι φτωχοί κάνουν τεράστιες προβολές των προβλημάτων τους πάνω στους πάρα πολύ πλούσιους.
Το 2023, εάν πήγαινε κανείς στο Davos τις μέρες του World Economic Forum, θα έβλεπε έναν κύριο με γαντάκια και σκουφάκι να κρατάει ένα χαρτόνι που έγραφε: ΦΟΡΟΛΟΓΗΣΤΕ ΤΟΥΣ ΠΛΟΥΣΙΟΥΣ. Ο κύριος δεν ήταν οδοκαθαριστής, νοσοκόμος, υποαμειβόμενος δάσκαλος. Ήταν ο Phil White, εκατομμυριούχος και μέλος των Πατριωτών Εκατομμυριούχων Ηνωμένου Βασιλείου, ο οποίος, όπως και πολλοί άλλοι, κατέληξε στο συμπέρασμα πως μία κοινωνία ακραίας εισοδηματικής ανισότητας δεν συνάδει προς τις αξίες του.
Μαζί με πάνω από 200 άλλους εκατομμυριούχους ο White απευθύνθηκε στους ηγέτες του κόσμου παρακαλώντας για περισσότερους φόρους. Σε ανοιχτή επιστολή τους οι εκατομμυριούχοι παραδέχθηκαν ότι πολύς κόσμος αγωνιά για το πώς θα αγοράσει τρόφιμα ή θα θερμάνει το σπίτι του. «Εργαζόμενοι σε κρίσιμες υπηρεσίες επιβραβεύονται με χειροκροτήματα, ενώ οι πολύ πλούσιοι γίνονται διαρκώς πλουσιότεροι. Είναι διχαστικό[…]» και η λύση είναι η υψηλή φορολόγηση του πλούτου, σύμφωνα με τον White (Guardian, I’ m a millionaire begging to pay more tax).
Δεν εννοεί την αύξηση της φορολογίας στους ανθρώπους που κάνουν δυο δουλειές και αποταμιεύουν, αλλά σε όσους κατέχουν περίσσοτερα από 4 εκατομμύρια σε πλούτο. Και δεν πρότεινε να τους κρεμάσει το πλήθος σε ξύλινη εξέδρα στο κέντρο του Λονδίνου, για να κατασπαράξει τις σάρκες τους, αλλά να φορολογηθούν, ώστε το κράτος και όχι η ιδιωτική ευεργεσία/φιλανθρωπία να χρηματοδοτεί πράγματα που αξίζουν, όπως η παιδεία, η κουλτούρα, τα νοσοκομεία, τα φάρμακα.
Εν τέλει, το ερώτημα είναι πώς θέλουμε να μοιάζουν οι πόλεις μας; Μάς ικανοποιεί να ζούμε σε γκέτο εισοδηματικά διαχωρισμένων εγωκεντρικών, συναναστρεφόμενοι μονάχα τους ομοίους μας; Μόνο χαζότεροι και σκληρότεροι θα γινόμασταν έτσι.
