Φανταστείτε ένα ρομπότ. Σαν τα ρομπότ των ταινιών επιστημονικής φαντασίας, ανθρωπόμορφο, με ένα λείο κεφάλι, με χέρια, με πόδια. Στη θέση των ματιών έχει κάμερες με αισθητήρες 8 megapixel, που βλέπουν τον κόσμο τριγύρω. Αντί γι’ αυτιά, έχει τέσσερα μικρόφωνα. Αντί για στόμα, τρία ηχεία. Αντί για εγκέφαλο, έχει έναν επεξεργαστή της Nvidia, μπόλικη μνήμη και AI software. Τα χέρια του μπορούν να σηκώσουν βάρος 70 κιλών. Μπορεί να περπατά και να κινείται στο χώρο όπως ένας λίγο αδέξιος άνθρωπος. Να αναγνωρίζει αντικείμενα και να τα πιάνει με τα χέρια του, που έχουν δέκα “δάχτυλα”. Φανταστείτε το με “δέρμα” από μαλακό ύφασμα, να στέκεται και να περιμένει. Είναι πρώι. Το ξυπνητήρι χτυπά, ετοιμάζεστε για τη δουλειά, ετοιμάζονται και τα παιδιά. Πριν βγείτε από την πόρτα, φωνάζετε στο ρομπότ: “Νίο, φτιάξε το σπίτι”. Και το ρομπότ ξυπνάει.
Ξεκολλάει μόνο του από την πρίζα στην οποία φόρτιζε από το “γοφό” του, και πιάνει δουλειά. Πηγαίνει στην κουζίνα και αδειάζει το πλυντήριο πιάτων. Βάζει όλα τα πράγματα προσεκτικά στα ντουλάπια τους. Μετά, παίρνει τα βρώμικα από το νεροχύτη και τα τοποθετεί μέσα στο πλυντήριο. Μετά αδειάζει το στεγνωτήριο και διπλώνει όλα τα ρούχα. Μετά, μεταφέρει κούτες στο υπόγειο, σκουπίζει όλες τις επιφάνειες στο σαλόνι, βγάζει τα σκουπίδια, ποτίζει τα φυτά και βάζει σκούπα και μετά, τέσσερις ώρες αργότερα, επιστρέφει μόνο του στην πρίζα και επαναφορτίζεται, περιμένοντας να γυρίσετε. Όταν γυρνάτε, τα έχει κάνει όλα. Το σπίτι είναι στην εντέλεια. Δεν χρειάζεται να ασχοληθεί κανείς με δουλειές του σπιτιού. Ποτέ πια. Και ποιο είναι το καλύτερο από όλα;
Αυτό το ρομπότ, υπάρχει.
Πωλείται. Μπορείτε να παραγγείλετε ένα, αν θέλετε, από μια αμερικανικο-νορβηγική εταιρεία που λέγεται 1x. Το ρομπότ λέγεται “Neo” και οι αμερικανοί καταναλωτές μπορούν να το προπαραγγείλουν σε τρία διαφορετικά χρώματα, με συνδρομή $500 το μήνα, είτε έναντι $20.000 για να το έχουν για δικό τους, ιδιόκτητο. Είναι ακριβό πράγμα. Η πρώτη γενιά μιας τεχνολογικής επανάστασης -φυσικά και είναι ακριβό. Ρομπότ κάθε είδους και μορφής υπάρχουν εδώ και δεκαετίες -ένα σκουπίζει συχνά από μόνο του τα υπνοδωμάτια του σπιτιού μου, άλλα παίρνουν τις θέσεις εργασίας των εργαζομένων στις αποθήκες της Amazon κατά εκατοντάδες χιλιάδες. Αλλά η ιδέα ενός οικιακού ρομπότ στο σπίτι που θα μας κάνει όλες τις δουλειές; Αυτό ήταν ένα τρελό όνειρο. Μέχρι τώρα.
Αλλά, κάπου εδώ ξεκινούν τα “αλλά”. Τα οποία είναι μεγάλα, σημαντικά και ενδεικτικά του πού βρισκόμαστε ως προς τις φάσεις των τεχνολογικών επαναστάσεων. Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Όλα όσα σας έγραψα παραπάνω είναι αληθινά. Όντως τις προάλλες παρουσιάστηκε ένα νέο αυτόνομο ρομπότ-οικιακός βοηθός από την αμερικανική εταιρεία 1x, το πρώτο αντίστοιχο προϊόν που έρχεται στην αγορά, το οποίο μπορούν οι αμερικανοί καταναλωτές να προπαραγγείλουν. Ή μάλλον, όχι ακριβώς: μπορούν να καταθέσουν μια προκαταβολή $200 για να αποκτήσουν το δικαίωμα να αγοράσουν το ρομπότ όταν θα γίνει διαθέσιμο, “κάποια στιγμή το 2026”. Αυτό είναι το ένα. Το προϊόν δεν είναι διαθέσιμο ακόμα. Δεν έχει ανακοινωθεί συγκεκριμένη ημερομηνία κυκλοφορίας του στην αγορά. Red flag. Αλλά αυτό δεν είναι το σημαντικότερο.
Εκτός από τα διαφημιστικά βιντεάκια που έδωσε στη δημοσιότητα η 1x, στα οποία βλέπαμε το ύψους 1.65 ρομπότ να περπατά αδέξια σε δωμάτια με χαμογελαστούς ηθοποιούς, να ανοίγει πόρτες και να μεταφέρει ψώνια, κυκλοφόρησε και ένα άλλο βιντεάκι στο οποίο μια δημοσιογράφος της Wall Street Journal “δοκίμαζε” το προϊόν. Είχε στο σπίτι ένα Neo και το έβαζε να κάνει πράγματα, παρόντος βεβαίως και του CEO της εταιρείας. Το ότι το ρομπότ έκανε πέντε λεπτά να βάλει λίγα σκεύη στο πλυντήριο πιάτων και να το κλείσει, ή το ότι πάλευε για πολλή ώρα για να διπλώσει μια ρημάδα μπλούζα (αποτυγχάνοντας, τελικά) ήταν αστείο, αλλά και αναμενόμενο.
Είπαμε, πρώτη γενιά. Δεν έχει κυκλοφορήσει καν ακόμα. Έχει ατέλειες. Αυτό που δέν ήταν αναμενόμενο ήταν το ότι όλες αυτές τις δουλειές δεν αποτύγχανε να τις κάνει το ρομπότ μόνο του. Γιατί το ρομπότ, στην πραγματικότητα, δεν μπορούσε να κάνει τίποτε μόνο του. Στην πραγματικότητα όλες τις κινήσεις του τις καθοδηγούσε από μακριά (από το διπλανό δωμάτιο) ένας άνθρωπος με VR κάσκα και χειριστήρια. Το ρομπότ δεν είναι εντελώς αυτόνομο. Είναι κυρίως τηλεκατευθυνόμενο. Και μάλιστα αυτό δεν είναι μόνο ένα προβληματάκι με το “πρωτότυπο” τεμάχιο που δοκίμασε η δημοσιογράφος της WSJ. Σύμφωνα με την εταιρεία, όταν με το καλό κυκλοφορήσουν οι Neo στην τελική τους μορφή, πάλι θα χρειάζονται πότε πότε την βοήθεια των επονομαζόμενων “1x Experts”, εργαζόμενων της εταιρείας που σε προκαθορισμένες στιγμές θα παίρνουν τον έλεγχο του ρομπότ και θα το βοηθάνε από μακριά να κάνει τις δουλειές που ζορίζεται να κάνει μόνο του.
Συνειδητοποιούμε τι λέμε; Ένα μηχάνημα γεμάτο με κάμερες και με μικρόφωνα θα περιφέρεται μέσα στο σπίτι σας υπό τον έλεγχο ενός άγνωστου σε εσάς υπαλλήλου μιας εταιρείας από την Αμερική, που θα βλέπει και θα ακούει τα πάντα, και θα κουνάει τα χέρια του ρομπότ για να σας διπλώσει τα ρούχα και να σας ποτίσει τις γλάστρες. Ο λόγος βεβαίως δεν είναι μόνο για να σας κάνει ο άνθρωπος τη δουλειά που δεν μπορεί να κάνει το ρομπότ -αλλά και το ότι με αυτό τον τρόπο θα “εκπαιδεύεται” και το ρομπότ για να αναγνωρίζει αντικείμενα, να αποφεύγει εμπόδια, να καταλαβαίνει τι είναι τα πράγματα και να μην κάνει πολλές ζημιές. Και αυτό θα το πληρώνετε και από πάνω, με $500 το μήνα, ή $20.000 εφάπαξ.
Και φυσικά κάποιος θα πει: μα είναι ακόμα αρχή, είναι η πρώτη γενιά της τεχνολογίας, θα ακολουθήσουν καλύτερα και φτηνότερα μοντέλα, πάντα έτσι γίνεται. Αυτό χωράει κουβέντα. Πρώτα απ’ όλα, αυτή δεν είναι “η πρώτη γενιά” μιας νέας τεχνολογίας -εταιρείες και εργαστήρια προσπαθούν να φτιάξουν λειτουργικά και χρήσιμα ανθρωπόμορφα ρομπότ εδώ και μισό αιώνα. Θυμάστε τον ASIMO της Honda; Το 2000 λανσαρίστηκε -εικοσιπέντε χρόνια πριν. Αλλά ας το αφήσουμε αυτό στην άκρη. Το πρόβλημα με το Neo δεν είναι απλά ότι πρόκειται για ένα πρώιμο προϊόν ή για μια ανώριμη τεχνολογία. Είναι ένα παράδειγμα μιας εποχής στην οποία το χάσμα ανάμεσα σε αυτά που μπορούν να κάνουν τα προϊόντα που έρχονται στην αγορά, και σε αυτά που υπόσχονται ότι θα μπορούν να κάνουν σε κάποια στιγμή στο μέλλον γίνεται όλο και μεγαλύτερο. Αυτό είναι πολύ σοβαρό πρόβλημα. Η αγορά της τεχνολογίας πλέον μοιάζει να βασίζεται ολοένα και περισσότερο σε όνειρα και όχι σε πραγματικά, αληθινά προϊόντα. Η χρηματιστηριακή αξία της Tesla, η κεφαλαιοποίηση της OpenAI, όλη η φασαρία για το “blockchain” και το “metaverse”, το Apple Intelligence είναι όλα εκφάνσεις αυτού του φαινομένου. Κάποτε οι εταιρείες ανακοίνωναν ένα νέο, επαναστατικό προϊόν, και το προϊόν έφτανε στα ράφια των καταστημάτων λίγες ημέρες αργότερα, έτοιμο, ολοκληρωμένο. Πλέον έχουμε φτάσει στο σημείο να παρουσιάζονται με ταρατατζούμ και διαφημιστικές καμπάνιες και επιθετικό μάρκετινγκ προϊόντα τα οποία όχι απλά δεν κάνουν αυτό που υπόσχονται στα βιντεάκια, αλλά που μοιάζουν να απέχουν μια-δυο τεχνολογικές επαναστάσεις από το να το καταφέρουν, κάποια στιγμή στο μακρινό μέλλον.
Ποιο είναι το αποτέλεσμα αυτής της τάσης; Ο κυνισμός και η επιφυλακτικότητα, νομίζω. Η υπόγεια αίσθηση σε μεγάλο μέρος του καταναλωτικού κοινού ότι η ιλιγγιώδης τεχνολογική ανάπτυξη με την οποία μεγαλώσαμε, εκείνη η θεαματική ψηφιοποίηση του κόσμου στην εικοσαετία 1990-2010, τελικά δεν ήταν μια αέναη και ασταμάτητη εκθετική πορεία προς έναν καλύτερο κόσμο. Ήταν μια εξαίρεση.
