«Η ευθραυστότητα αποτελεί μια πράξη πολιτική, επαναστατική, σε μια εποχή όπου τα πάντα καταναλώνονται με ταχύτητα». Η φράση αυτή είναι το έναυσμα. Μπορούμε να ξανασκεφτούμε το σινεμά σε συνάρτηση με τη ζωή μας, σαν συνάντηση δύο διαφορετικών χρόνων, της τέχνης και της καθημερινότητας; Πόσο άραγε η ευθραυστότητα έχει τη δύναμη να «αξιοποιεί τον χρόνο σε έναν ρυθμό ανθρώπινο, αναδεικνύοντας τις ρωγμές και τις σιωπές που χαρακτηρίζουν την ύπαρξή μας», όπως αναφέρει το εισαγωγικό σημείωμα; Το αφιέρωμα «Fragilities», που παρουσιάζει το 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (ολοκληρώνεται στις 9 Νοεμβρίου), δίνει, ως σύλληψη και σύνθεση, τροφή για σκέψη. Εντεκα ταινίες από την ευρύτερη «γειτονιά» μας (νοτιανατολική Ευρώπη, Μεσόγειο, Μέση Ανατολή) μιλούν για θέματα οικεία: ταυτότητα, επιρροή του οικογενειακού παρελθόντος και της πολιτισμικής κληρονομιάς, βία της πατριαρχίας, διαφύλαξη της αξιοπρέπειας και της ακεραιότητας. Το αφιέρωμα –διαβάζουμε και πάλι– «εξετάζει πώς οι κοινωνικές δομές καταρρέουν κάτω από το βάρος των ίδιων τους των αντιφάσεων και μας υπενθυμίζει πώς η ανθεκτικότητα λειτουργεί ως η ύψιστη πράξη ελπίδας και αντίστασης». Ιστορίες από: την Αίγυπτο του αυταρχικού προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι· για την ευάλωτη θέση των γυναικών στην αστική Τουρκία, αλλά και την αποφασιστικότητα που επιδεικνύουν ώστε να μην παραμένουν παθητικές· τον απρόβλεπτο, με εμπεδωμένη σχέση με την Ιστορία, Ρουμάνο σκηνοθέτη Ράντου Ζούντε, ο οποίος, αυτή τη φορά, παίζει με τον αρχέγονο μύθο του Δράκουλα, έχοντας στο επίκεντρο της αφήγησης έναν νεαρό και περίεργο σκηνοθέτη, που δοκιμάζει τη δημιουργικότητά του με μια ψεύτικη AI απεριόριστων δυνατοτήτων· από τη ραγδαία μεταβαλλόμενη Ουκρανία, μέσα από την απώ-λεια και την έννοια του «ανήκειν».
Εχουμε, ως θεατές, χρόνο για να «δούμε» και όχι να καταναλώσουμε; Μεγάλη διαφορά. Η μία διαδικασία απαιτεί χώρο εσωτερικό και ικανότητα να ανοίγουμε ειλικρινή διάλογο με τον εαυτό μας. Οπως εύστοχα επισημαίνει ο Δημήτρης Κερκινός, επικεφαλής αφιερωμάτων του φεστιβάλ, «και η ειλικρίνεια συνιστά παράγοντα ευαλωτότητας, τοποθετώντας εκείνον που ξεγυμνώνεται αποκαλύπτοντας ένα προσωπικό μυστικό σε μια κατάσταση μόνιμης αδυναμίας απέναντι στον εαυτό και στον άλλον».
Καμία, ίσως, από τις έντεκα ταινίες να μην είναι αποκλειστικά δεσμευμένη στον τίτλο «Ευθραυστότητα». Αφορά και άλλα θέματα, μπορεί να υπαχθεί και σε διαφορετικές ενότητες. Και οι έντεκα, όμως, συνολικά, αγγίζουν πτυχές ενός κόσμου που παραπαίει, που ο περιρρέων αυταρχισμός δεν εντοπίζεται μόνο σε πολιτικούς και πολιτικές διεθνώς, αλλά ανιχνεύεται, ως βασικό συστατικό, σε κοινωνικές συμπεριφορές. Και αυτό, ίσως, είναι ακόμη πιο επικίνδυνο.
Εχουμε, ως θεατές, χρόνο για να «δούμε» και όχι να καταναλώσουμε; Το αφιέρωμα «Fragilities», που παρουσιάζει το 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου, δίνει, ως σύλληψη και σύνθεση, τροφή για σκέψη.
Η «ευθραυστότητα» μοιάζει με απόδραση από τον σκληρό πυρήνα που μας απειλεί και μας στοιχειώνει. Και ύστερα; Πώς βρίσκει κανείς τα πατήματά του, πώς πορεύεται αμφιβάλλοντας, πώς επεξεργάζεται απορρίψεις και ματαιώσεις; Ομως, αυτός είναι ο δρόμος που μας διαφοροποιεί και μας εξελίσσει. Αγνοώντας αυτό που είμαστε, διασχίζουμε τη ζωή μας ανυποψίαστοι, μετρώντας κτήσεις και όχι εσωτερικές κατακτήσεις.
Ο χρόνος που αφιερώνουμε για να «δούμε» ακόμη κι αν δυσφορούμε ή θυμώνουμε ή τον θεωρούμε χαμένο, έχει αποθηκευτεί μέσα μας. Εχει εγγραφεί ως η στιγμή που αφιερώσαμε για να παρακολουθήσουμε την ταινία, στην αίθουσα. Είτε μας άγγιξε είτε όχι.
Ευάλωτοι είμαστε απέναντι στο χρόνο τον αληθινό που παραμένει «εξόριστος» γιατί μας στριμώχνει. Μας στριμώχνει, γιατί μας ελέγχει.
