Η αλλαγή της δομής του λυκείου έχει αργήσει, καθώς εδώ και δεκαετίες όλοι παραδέχονται ότι ο εκπαιδευτικός ρόλος του έχει ακυρωθεί και έχει καταλήξει προθάλαμος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτό γιατί οι μαθητές εστιάζουν την προσοχή τους σε τέσσερα μαθήματα (Αρχαία, Ιστορία, Μαθηματικά, Φυσική, Βιολογία κ.λπ.), στα οποία εξετάζονται στις Πανελλαδικές Εξετάσεις, και αδιαφορούν για τα υπόλοιπα. Μάλιστα, παρά την αύξηση των ωρών διδασκαλίας των εξεταζομένων μαθημάτων στο λύκειο, ελάχιστοι μαθητές περιορίζονται στο σχολείο, παρότι υπάρχουν εξαιρετικοί καθηγητές που έχουν προσαρμόσει τη διδασκαλία τους στον στόχο των υποψηφίων. Αντιθέτως, η συντριπτική πλειονότητα των γονιών επιλέγει να στείλει το παιδί στο φροντιστήριο, επειδή θέλουν, πληρώνοντας δίδακτρα, οι καθηγητές να επικεντρώνονται στις ανάγκες και στις ελλείψεις του παιδιού. Γι’ αυτό, το σημερινό απολυτήριο λυκείου έχει χάσει την αξία του.
Το εθνικό απολυτήριο, όπως προτείνει ως λύση η κυβέρνηση και έχουν κατά καιρούς θέσει το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ, εφαρμόζεται με επιτυχία σε άλλες χώρες, όπως ενδεικτικά το Baccalauréat στη Γαλλία και το Abitur στη Γερμανία, αλλά και το International Baccalaureate.
Ο βασικός λόγος που μπορεί κάποιος να θεωρήσει ότι το εθνικό απολυτήριο δεν θα προκύπτει από αδιάβλητη διαδικασία –και άρα δεν θα είναι αξιόπιστο–, είναι επειδή οι καθηγητές θα μπορούν να αδικήσουν ή να ευνοήσουν τους μαθητές, αφού θα μετράει ο προφορικός βαθμός. Στο θέμα αυτό βρίσκεται η ουσία: στην Ελλάδα υπάρχει γενικευμένη έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς· πόσο μάλλον όταν πρόκειται για «το παιδί μας». Ποιος το καλλιέργησε; Ολοι, πολιτικοί και πολίτες, μέσα στην πορεία του ελληνικού κράτους, μέσω της ανάδειξης των «ημετέρων κάθε κόμματος» και των ρουσφετιών που κάνουν οι πολιτικοί και ζητούν οι πολίτες – it takes two to tango. Στη μεγάλη εικόνα, έχουμε εθιστεί στις αναξιοκρατικές πρακτικές και μια έκφανση της παθογένειας είναι να μην εμπιστευόμαστε τον εκπαιδευτικό του παιδιού μας, να αμφιβάλλουμε ότι μπορεί να λειτουργήσει – βαθμολογήσει αξιοκρατικά.
Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία η πολιτική συναίνεση επί του εγχειρήματος του εθνικού απολυτηρίου. Τα κόμματα πρέπει να το στηρίξουν, να εμπιστευθούν τους εκπαιδευτικούς της χώρας, έχοντας βέβαια θεσπίσει τις ασφαλιστικές δικλίδες ώστε η διαδικασία να είναι αδιάβλητη. Η θέσπισή του θα αποτελέσει εμβληματική, μεταρρυθμιστική τομή για το ελληνικό κράτος.
