Οταν στο βιβλίο του «Η ανακοίνωση της αλήθειας στον άρρωστο» (εκδ. Πόλις) ο Σταύρος Ζουμπουλάκης αφηγείται το χρονικό της περιπέτειας υγείας που πέρασε πριν από χρόνια, προτιμά να μιλήσει σε τρίτο πρόσωπο, προκειμένου –πιθανώς– να κερδίσει κάτι σε αποστασιοποίηση και έτσι να θίξει πιο νηφάλια το λεπτό ζήτημα της σχέσης γιατρού και ασθενούς.
Η εκκίνησή του γίνεται τα Χριστούγεννα του 2012, όταν «ο ασθενής μας» (ας συγκρατήσουμε αυτό το «μας») λιποθύμησε μέσα σε εκκλησία του κέντρου της Αθήνας. Μεταφέρθηκε με ασθενοφόρο σε εφημερεύον δημόσιο νοσοκομείο, όπου έγιναν όλες οι απαραίτητες εξετάσεις.
Η ιστορία είναι αυτή: «Στις 31 Δεκεμβρίου το απόγευμα, παραμονή της Πρωτοχρονιάς, ήταν σπίτι με όλη την οικογένειά του και τις λίγες ετοιμασίες για το γύρισμα του χρόνου, όταν ο εξαιρετικός γιατρός και φίλος τού τηλεφώνησε για να του πει το μαντάτο (πολλαπλό μυέλωμα). Του ήρθε ο ουρανός κατακέφαλα».
Αμέσως μετά, η εύλογη απορία: «Μα καλά δεν μπορούσε να περιμένει μια δυο μέρες για να το ανακοινώσει; Τι μπορούσε να κάνει την Πρωτοχρονιά και την επαύριό της; Δεν το σκέφτηκε ο καλός γιατρός και φίλος; Οχι, δεν το σκέφτηκε! Πιθανόν να είχε κανονίσει να πάρει άδεια δυο τρεις μέρες για να ξεκουραστεί και δεν ήθελε να αφήσει εκκρεμότητες. Οπως και να ‘χει είμαι βέβαιος ότι το έκανε με ήρεμη συνείδηση ότι πράττει το σωστό. Ισως να αισθανόταν κιόλας ότι εξέφραζε με αυτό τον τρόπο το νοιάξιμό του για τον φίλο, με το να κάθεται δηλαδή παραμονή Πρωτοχρονιάς στο νοσοκομείο και να ασχολείται με τις εξετάσεις του».
Η εξουσία που ασκεί ο γιατρός πάνω στον ασθενή, ο οποίος, όπως γράφει ο Στ. Ζουμπουλάκης, παραδίδει στον πρώτο το σώμα του, τη ζωή του ολόκληρη, είναι τεράστια (κάποτε και μοιραία).
Ποτέ δεν είναι εύκολο για έναν γιατρό να ανακοινώνει δυσάρεστες αλήθειες. Ναι, υπάρχουν διαβαθμίσεις, ανάλογα με τον ψυχισμό και ενδεχομένως την εμπειρία του γιατρού (την τριβή που αναπόφευκτα τον καθιστά περισσότερο ανθεκτικό ή και ψυχρό), όμως εύκολη υπόθεση δεν είναι.
Στην επιστήμη αποθέτουμε (οι στοιχειωδώς σκεπτόμενοι τουλάχιστον) τις ζωές μας και τις ζωές των παιδιών μας. Οταν όμως έχουμε να κάνουμε με τέτοιες αφηγήσεις, όσοι δεν είμαστε γιατροί ταυτιζόμαστε πιο εύκολα με τον ασθενή.
Το «ασθενής μας» του Στ. Ζουμπουλάκη δεν είναι μονάχα σχήμα αφήγησης, είναι και μια υπενθύμιση: ο (εκάστοτε) ασθενής είναι δικός μας άνθρωπος. Θα μπορούσαμε να είμαστε εμείς στη θέση του – πολύ πιθανόν να βρεθούμε σε τέτοια θέση.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι: πέρα από το να σε θεραπεύσει, ο γιατρός έχει καθήκον να είναι και λίγο «ψυχολόγος»; Η συνέχεια αύριο.
