Πώς λέμε σε έναν άνθρωπο ότι πάσχει από δυνητικά θανατηφόρο νόσο; Πώς το λέει ένας γιατρός στον ασθενή; Είναι και αυτό μεταξύ των καθηκόντων ενός γιατρού;
Μεγάλη κουβέντα. Τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και πιο ανοιχτά (και) στη χώρα μας. Ο δοκιμιογράφος και τακτικός αρθρογράφος της «Κ» Σταύρος Ζουμπουλάκης εξέδωσε πρόσφατα ένα τομίδιο με τον τίτλο «Η ανακοίνωση της αλήθειας στον άρρωστο» (εκδ. Πόλις).
Το κείμενο αποτελεί ελάχιστα ανεπτυγμένη μορφή της ομιλίας του Στ. Ζουμπουλάκη με τίτλο «Ο άρρωστος, ο γιατρός και η αλήθεια», που εκφωνήθηκε στο 10ο Επιστημονικό Forum, το οποίο διοργάνωσε στην Αθήνα το Ελληνικό Κολλέγιο Μαστολογίας, με τίτλο «Ογκολογία: Quo Vadis?» (12-13 Σεπτεμβρίου 2025).
Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στους γιατρούς και στους νοσηλευτές της αιματολογικής κλινικής του Ευαγγελισμού, όπου νοσηλεύτηκε ο συγγραφέας με αιματολογική κακοήθεια.
Η περιπέτεια αυτή της υγείας του τον έφερε κάποια στιγμή έως την Αμερική, όπου οι γιατροί επιβεβαίωσαν πως «όλα όσα είχε κάνει στην Ελλάδα ήταν σωστά, αυτά ακριβώς θα του έκαναν και στην Αμερική».
Ως εδώ καλά. Η συνέχεια, όμως, είναι που πυροδότησε μια σειρά από σκέψεις στον συγγραφέα – σκέψεις που πρώτα γεννήθηκαν στον νου του ως ασθενή και αργότερα, και αφού με το καλό η υγεία του βελτιώθηκε, ως ανθρώπου της γραφής.
«Οταν το νόσημα υποτροπιάσει, θα το ξανασυζητήσουμε», του λέει ξερά μια Αμερικανίδα γιατρός, ειδική στο νόσημά του.
Ο προσεκτικός αναγνώστης θα παρατηρήσει, ίσως, τη χρήση του χρονικού συνδέσμου: όταν. Οχι «αν»· όταν. Αυτή η βεβαιότητα εκ μέρους της γιατρού αρκεί για να βυθίσει τον ασθενή σε ακόμα μεγαλύτερη αγωνία από αυτή που ήδη τον βασανίζει.
Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, ο ασθενής σπεύδει να μεταφέρει τα νέα στους Ελληνες γιατρούς του στον Ευαγγελισμό. Ο διευθυντής της αιματολογικής κλινικής τού λέει: «Και εμείς τα ξέρουμε αυτά, αλλά δεν τα λέμε, κι εσείς μπορείτε να τις βρείτε τις στατιστικές, αν θελήσετε. Κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή».
Αυτό το «δεν τα λέμε» (εμείς, οι γιατροί στην Ελλάδα, θα προσθέταμε εμείς) έχει πολλές παραμέτρους. Ξέρουμε ότι, τουλάχιστον στον αγγλοσαξονικό κόσμο, ο γιατρός ανακοινώνει στον ασθενή ότι «έχει Χ μήνες ζωής ακόμα» (ή κάτι παρόμοιο). Ο Ελληνας γιατρός, παραδοσιακά έστω, το εκμυστηρεύεται στους συγγενείς. Κατά κανόνα, ο ασθενής το ψυχανεμίζεται – επί της ουσίας: το ξέρει. Ολοι όμως συμμετέχουν σε αυτό το «κατά συνθήκην ψεύδος».
Μπορεί να είναι ωμός ο γιατρός απέναντι στον ασθενή; Αυτό είναι το πρώτο από σειρά λεπτών ζητημάτων που πραγματεύεται σε αυτό το ζόρικο μα απαραίτητο βιβλίο ο Σταύρος Ζουμπουλάκης. Θα συνεχίσουμε αύριο.
