«Επί εφτά μήνες, η σύγκρουση στη Γάζα προκάλεσε έναν λεκτικό πόλεμο μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, αν και το εμπόριο αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ τους συνεχίστηκε αθόρυβα», γράφει ο Τιμ Μάρσαλ στο «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας» (μτφρ. Σπυρίδων Κατσούλας, εκδ. Διόπτρα). Τον Μάιο του 2024 αυτό άλλαξε, διότι ο Ερντογάν κινήθηκε για να ανακόψει τη διαρροή ψήφων. «Εντούτοις, τα τουρκικά προϊόντα εξακολουθούσαν να φτάνουν στο Ισραήλ και η κυβέρνηση έκανε τα στραβά μάτια».
Ο Μάρσαλ αναγνωρίζει ότι συγκριτικά με τα περισσότερα μουσουλμανικά κράτη, οι Τούρκοι πολίτες «ζουν πολύ πιο ελεύθερα από οποιονδήποτε άλλο στην αραβική Μέση Ανατολή». Υπάρχει επίσης μια ελίτ στην Τουρκία που έχει συνειδητοποιήσει πως ναι μεν η χώρα τους μπορεί κάθε τόσο να επιδίδεται σε μια ρητορική σύγκρουσης με το Ισραήλ, προκειμένου να κερδίζει πόντους στον ισλαμικό κόσμο, όμως αυτό έχει ως συνέπεια «το Ισραήλ να συνεργάζεται με την Κύπρο και την Ελλάδα, οδηγώντας στη δημιουργία μιας τριμερούς ενεργειακής συμμαχίας για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στις αντίστοιχες ακτές τους».
Είναι αρκετά περίπλοκη η σχέση της Τουρκίας με τις αραβικές χώρες έτσι κι αλλιώς, καθώς οι τελευταίες υποπτεύονται διαρκώς ότι «ο Ερντογάν φιλοδοξεί να κυριαρχήσει οικονομικά σε τμήματα της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κι έτσι οι περισσότεροι αποφεύγουν τις στενές σχέσεις. Οι Ιρανοί θεωρούν την Τουρκία τον πιο ισχυρό ανταγωνιστή στη γειτονιά τους». Ας μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι όσον αφορά τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, οι δύο χώρες στάθηκαν απέναντι: το Ιράν στήριξε τον Ασαντ, ενώ η Τουρκία συνέβαλε στην ανατροπή του καθεστώτος.
Καθ’ όλη αυτή την εβδομάδα, με βασικό άξονα την τραγωδία που εκτυλίσσεται ακόμα στη Γάζα και την αιματηρή σύγκρουση Ισραήλ και Χαμάς, και διατρέχοντας πάντοτε το βιβλίο του Μάρσαλ, είδαμε πόσο περιπεπλεγμένη, πόσο σύνθετη και αντιφατική είναι η κατάσταση στην όλη περιοχή της Μέσης Ανατολής, με τη Συρία, το Ιράν, τον Λίβανο, την Υεμένη κτλ. Την προηγούμενη εβδομάδα, στο ίδιο πλαίσιο, λέγαμε ότι ο πρόεδρος Τραμπ πέτυχε την πολύτιμη εκεχειρία στη Γάζα, αλλά σημειώναμε ταυτόχρονα πόσο εύθραυστη θα είναι. Ηδη έχουν ξεκινήσει οι παραφωνίες.
Από την άλλη, εμπορικές συμφωνίες ανάμεσα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και στο Ισραήλ εξομάλυναν τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, όπως και με το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν. Επίσης, η ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας τείνει να απλώσει χέρι συνεργασίας προς το Ισραήλ ως μια εκσυγχρονιστική δύναμη στην περιοχή, τεχνολογικά και οικονομικά.
Ο Μάρσαλ γράφει πως «οι ηγεσίες αυτών των χωρών και μια μικρή μερίδα του πληθυσμού τους έχουν πάψει να θεωρούν τη σύγκρουση Ισραήλ – Χαμάς το σημαντικότερο ζήτημα στην περιοχή. Το ζήτημα ενός παλαιστινιακού κράτους παραμένει μεν σημαντικό, ωστόσο άλλα ζητήματα, όπως η ανάπτυξη, θεωρούνται πιο επείγοντα».
