«Ποια είμαι; Ωχουου!.. Μπορούμε να κεντήσουμε πάνω σε αυτό ό,τι θέλετε». Είναι μια γυναίκα 88 χρόνων, με μαλλιά και πρόσωπο σε σχεδόν φυσική κατάσταση (χωρίς ίχνος μακιγιάζ), χωρίς φροντίδα για την εμφάνισή της. Από τις πρώτες φράσεις της στον φακό, δεν μπορείς να πάρεις τα μάτια σου από πάνω της. Γιατί; Διότι ο λόγος της έχει δύναμη, αυθεντικότητα, ειλικρίνεια, τόλμη και μαρτυρίες που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης ή αμφιβολίας. Και να μην ξέρει κανείς ποια είναι η Καίτη Δρόσου με το «βαρύ» βιογραφικό, να μην έχει ακούσει τίποτα για τη σύζυγο του Αρη Αλεξάνδρου, να μην είναι σίγουρος ποιος είναι ο άνδρας αυτός που έγραψε «Το κιβώτιο», ένα από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα της ελληνικής λογοτεχνίας (εκδόθηκε το 1974 από τον Κέδρο), και πάλι παρακολουθεί καθηλωμένος την αφήγησή της.
Η Καίτη Δρόσου, ποιήτρια, μεταφράστρια, δημοσιογράφος, μέλος της Αντίστασης και του Κόμματος (έως τις αρχές του ’60, μετά απομακρύνθηκε), συναναστράφηκε κορυφαίους πνευματικούς ανθρώπους του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα (στενή φίλη του Γιάννη Ρίτσου), αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι μαζί με τον σύζυγό της αμέσως μετά την κήρυξη της δικτατορίας, όπου και πέθανε το 2016 σε ηλικία 94 ετών. Ο Αρης Αλεξάνδρου έφυγε νωρίς, στα 56 του, το 1978. Η σκηνοθέτις Αθανασία Δρακοπούλου, χωρίς καμία οικονομική ενίσχυση, από προσωπικό πείσμα και επιθυμία να μην αφήσει να λησμονηθεί το ίχνος αυτής της σπουδαίας γυναίκας, άρχισε να την κινηματογραφεί το 2010. Για διάφορους λόγους, ανεξάρτητους από τη θέλησή της, η ταινία ολοκληρώθηκε το 2024. Το ερχόμενο Σαββατοκύριακο το ντοκιμαντέρ «Καίτη Δρόσου, Κιβώτιο μνήμης» θα προβληθεί στην Ταινιοθήκη.
Πώς ήταν η ζωή μιας γυναίκας προκλητικά αντισυμβατικής για την εποχή της, που δεν μασούσε τα λόγια της, που πέρασε δύσκολα, που είδε, άκουσε, βίωσε την Ιστορία σε διαφορετικές εκδοχές της, και όλα τα απορρόφησε και τα επεξεργάστηκε με αξιοπρέπεια, ταπεινότητα και προσωπικό κόστος;
Πώς ήταν η ζωή της Καίτης Δρόσου, μιας γυναίκας που δεν μασούσε τα λόγια της, που είδε, άκουσε, βίωσε την Ιστορία σε διαφορετικές εκδοχές της, και όλα τα απορρόφησε και τα επεξεργάστηκε με αξιοπρέπεια, ταπεινότητα και προσωπικό κόστος;
«Ο Αρης έφυγε πρώτος από την οργάνωση», διηγείται. «Του είπα “πρόσεχε, γιατί μπορεί να σε εκτελέσω εγώ”. Ετσι ήμαστε τότε. Γι’ αυτό δεν θέλω να ακούω “δεν ήμουνα σταλινικός”. Αμα ήσουν κομμουνιστής ήσουν και σταλινικός. (…) Ο Κέσλερ είχε πει: “Τα χέρια μου είναι καθαρά, αλλά ένα πτώμα κουβαλάμε όλοι μέσα μας”. Λοιπόν, φερμουάρ».
Την ακούμε να περιγράφει πώς την αντιμετώπιζε το Κόμμα επειδή ήταν εγγράμματη, ήξερε γαλλικά, είχε σπουδάσει. Πώς έκανε ένα γάμο στην Κατοχή (με τον ηθοποιό Φάνη Καμπάνη) και απέκτησε ένα παιδί, τα κύματα που πέρασε η σχέση της με τον Αλεξάνδρου, την αγάπη που την έδενε με τον Ρίτσο, πώς όλοι εκείνης της γενιάς ένιωθαν στα 40 τους σαν να ήταν 100. Στο Παρίσι κατάφεραν να αγοράσουν, το ’73, ένα μικρό διαμέρισμα, έφτιαξαν τα έπιπλα με τα χέρια τους από ξύλα πεταμένα που μάζευαν… Οταν τους επισκέφθηκε ο Μαρωνίτης είπε «ήξερα πως είσαστε φτωχοί, αλλά τέτοια φτώχεια δεν την περίμενα…». Ο Αλεξάνδρου δούλευε πότε ως οδοκαθαριστής πότε ως νυχτοφύλακας ή βαστάζος, εκείνη σε μια επιχείρηση, στο λογιστήριο. Παράλληλα, και οι δύο μετέφραζαν, έγραφαν.
Είναι το πρόσωπό της που κυριαρχεί στο ντοκιμαντέρ, το οποίο η Αθ. Δρακοπούλου αποδίδει με την ίδια ευθύτητα, καθαρότητα και αμεσότητα που εισπράττει. Στα χαρακτηριστικά και στον λόγο της (διαυγή, λιτό και ακριβή) αποτυπώνεται μια γενιά ανθρώπων που πίστεψε με πάθος, απομονώθηκε ως αποδιοπομπαία, μίλησε για την προσωπική ευθύνη, κατέλιπε έργο μοναδικό και σπάνια στάση ζωής.
«Τι θα την κάνεις τη ζωή σου;» την είχε ρωτήσει, πολύ νωρίς, ο Γιάννης Ρίτσος. Κι εκείνη δεν το λησμόνησε ποτέ.
