Στη Γαλλία η ανακύκλωση του πρωθυπουργού Λεκορνί πέτυχε. Με κάποιες τροποποιήσεις βέβαια, αλλά, τι να κάνουμε, η δημοκρατία στηρίζεται στη συναλλαγή των αντίπαλων δυνάμεων και στους συμβιβασμούς για τις μεταρρυθμίσεις. Θα μου πείτε υπάρχουν πολλών ειδών μεταρρυθμίσεις και η εν προκειμένω ταξίδευε πρώτη θέση στην πολιτική του Μακρόν. Η κυβέρνηση υποχώρησε στο θέμα του συνταξιοδοτικού για να κερδίσει την ευνοϊκή ψήφο των σοσιαλιστών. Ενα θέμα που στοίχισε την επιβίωση μερικών πρωθυπουργών και απείλησε τη χώρα με νέες εκλογές εξαιτίας της αδυναμίας κατάθεσης προϋπολογισμού για το 2026. Οι σοσιαλιστές βέβαια θα μπορούσαν να είχαν συμβουλευθεί τον κ. Γιαννίτση για τις συνέπειες της απόρριψης της ασφαλιστικής του μεταρρύθμισης, όμως σιγά μην καταδεχθεί μια Γαλλία να ασχοληθεί με τις πτωχεύσεις της ταλαίπωρης Ελλάδας. Παρ’ όλα αυτά δεν μπορείς να παραβλέψεις τη λεπτομέρεια: το συνταξιοδοτικό ήταν η αιχμή του δόρατος για την πολιτική του Μακρόν. Η εγκατάλειψη της μεταρρύθμισης θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και ως εγκατάλειψη της πολιτικής του. Εβγαλε την πολιτική από τη μέση για να επιβιώσει πολιτικά. Με δύο λόγια η πολιτική κρίση των προηγούμενων μηνών αναβαθμίστηκε σε κρίση της πολιτικής.
Στη Γερμανία πέρασε σχεδόν απαρατήρητη η δημιουργία του κιτ επιβίωσης για το ενδεχόμενο πολέμου – με τη Ρωσία εννοείται. Μόνον που σε περίπτωση πολέμου δεν φτάνει το κιτ. Χρειάζεται και στρατός. Και ο καγκελάριος Μερτς δήλωσε ότι η Γερμανία θα πρέπει να αποκτήσει τον ισχυρότερο στρατό της Ευρώπης. Να ένα ισχυρό πολιτικό πρόγραμμα, δεδομένου ότι η Γερμανία είναι εξοπλισμένη με βάση την προηγούμενη ιστορική φάση. Για να υλοποιηθεί θα χρειαστεί και κοινωνική και πολιτική συναίνεση, αφού θα μεταμορφωθεί η μεταπολεμική Γερμανία. Ηδη όμως οι πρώτες αντιδράσεις είναι αρνητικές. Ελάχιστοι είναι οι νέοι που επιθυμούν να στρατευθούν και χωρίς να θέλω να είμαι μάντης δυσοίωνων εξελίξεων, νομίζω ότι κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει την προοπτική μιας κρίσης της πολιτικής ακόμη και στη δεύτερη ευρωπαϊκή υπερδύναμη. Η πολιτική κρίση είναι αυτό που λέμε «η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα». Κοινώς η κρίση παράγει εναλλακτικές διακυβέρνησης. Η κρίση της πολιτικής είναι η κατάσταση όπου η δημοκρατία αδυνατεί να παράγει τις μεταρρυθμίσεις, που όσοι την διαχειρίζονται θεωρούν απαραίτητες για την επιβίωσή της. Κι αυτό συμβαίνει όταν οι πολιτικές ελίτ μιλούν διαφορετική γλώσσα από την κοινωνία. Κοινώς όταν οι πολιτικές ελίτ αδυνατούν να κινητοποιήσουν την κοινωνία.
Μια κοινωνία που έχει χάσει την εμπιστοσύνη της στην πολιτική, χάνει και την εμπιστοσύνη της και στους θεσμούς της δημοκρατίας.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος δήλωσε προχθές ότι η Ελλάδα δεν είναι «διακυβερνήσιμη». Τι εννοεί με τον νεολογισμό; Υποθέτω εννοεί ότι η χώρα μας δεν είναι σε θέση να δεχθεί τις μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την προσαρμογή της στις νέες συνθήκες. Κι όμως στην Ελλάδα δεν έχουμε πολιτική κρίση. Η κυβέρνηση έχει μια άνετη πλειοψηφία στη Βουλή, διατηρεί το προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις και η αντιπολίτευση την παρακολουθεί ελπίζοντας πως κάποια στιγμή θα γυρίσει ο τροχός. Μεταρρυθμίσεις γίνονται σε επιμέρους τομείς, όμως η κοινωνία εξακολουθεί να πιστεύει ότι κυριαρχεί η διαφθορά και ότι κατρακυλάμε και πάλι στις συνθήκες που μας οδήγησαν στην πτώχευση.
Υπάρχουν βέβαια και όσοι προσπαθούν να μετατρέψουν την κρίση της πολιτικής σε πολιτική κρίση. Τρεις ολόκληροι πρώην πρωθυπουργοί. Ο κ. Καραμανλής μίλησε έπειτα από χρόνια για να μας πει ότι η χώρα είναι σε κρίση. Δεν αναφέρθηκε βέβαια στην κρίση που ο ίδιος διαχειρίσθηκε ανεπιτυχώς. Περασμένα ξεχασμένα, απλώς αναρωτιέμαι αν ο ίδιος πιστεύει ότι έχει να προτείνει λύσεις. Εχει τουλάχιστον τη σεμνότητα να μην τις προτείνει. Ο κ. Σαμαράς ετοιμάζεται να ιδρύσει νέο κόμμα. Δεν είναι η πρώτη φορά και δεν μοιάζει να συνειδητοποιεί ότι το δράμα το έχουμε ξαναδεί και ξέρουμε το τέλος του. Ο κ. Τσίπρας εκδίδει την «Ιθάκη» πριν ετοιμάσει το δικό του κόμμα για να σαρώσει τα ερείπια που άφησε πίσω του. Πάντως, ας έχει υπόψη του πως ο δρόμος που είχε πάρει ως πρωθυπουργός ήταν αρκετά μακρύς ώστε να εξαντλήσει την ελληνική κοινωνία για χρόνια. Και ψυχολογικά και ηθικά. Η ανακύκλωση πολιτικών που έχουν δοκιμασθεί και αποτύχει, ο καθένας με τον τρόπο του, δίνει και το στίγμα της κρίσης της πολιτικής.
Μια πολιτική κρίση μπορεί να είναι γόνιμη, διότι μπορεί να αναδείξει καινούργιες προτάσεις και πρόσωπα. Η κρίση της πολιτικής είναι στείρα και αφήνει έκθετη την κοινωνία απέναντι σε μια πολιτική τάξη που αδυνατεί να διαχειρισθεί τα προβλήματά της. Μια κοινωνία που έχει χάσει την εμπιστοσύνη της στην πολιτική χάνει και την εμπιστοσύνη της και στους θεσμούς της δημοκρατίας. Επιφυλάσσομαι να μιλήσω για τις ευθύνες της κυβέρνησης την επόμενη Κυριακή. Προς το παρόν προσπάθησα να ερμηνεύσω αυτό το «μη διακυβερνήσιμη» του κ. Βενιζέλου.
