Το πρώτο κύμα Παλαιστινίων προσφύγων στην Ιστορία δημιουργήθηκε το 1948, όταν ιδρύθηκε το Ισραήλ και ξέσπασαν οι πρώτες αραβοϊσραηλινές συγκρούσεις.
Είδαμε χθες («1948: έτος μηδέν»), διατρέχοντας τη νέα, ενημερωμένη έκδοση (2025) «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας» (μτφρ.: Σπ. Κατσούλας, εκδ. Διόπτρα) του Βρετανού δημοσιογράφου και συγγραφέα Τιμ Μάρσαλ, ότι στην Παλαιστίνη ζούσαν (και) Εβραίοι από την αρχαιότητα.
Ο αριθμός τους ωστόσο αυξήθηκε, ειδικά κατά τον 19ο αιώνα κι έπειτα, από τα οργανωμένα πογκρόμ εναντίον τους στην Ευρώπη. Το ζήτημα της ίδρυσης εβραϊκού κράτους έγινε οργανωμένο κίνημα, μετά όμως το Ολοκαύτωμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν μια απόφαση μη αναστρέψιμη.
Στις 14 Μαΐου του 1948, ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ στη γη τής μέχρι πρότινος Βρετανικής Εντολής της Παλαιστίνης, ανοίγοντας τις πύλες του σε όσους Εβραίους της διασποράς ήθελαν να εγκατασταθούν εκεί και να πολιτογραφηθούν πολίτες του. Με δεδομένο το μέγεθος της καταστροφής από τους ναζί και τις χιλιάδες κόσμου που βρέθηκε χωρίς σπίτια και χωρίς οικογένειες, πολλοί Εβραίοι της Ευρώπης βρήκαν καταφύγιο στο νέο αυτό κράτος. Ομως, «το 1948», γράφει ο Μάρσαλ, «περίπου 700.000 Παλαιστίνιοι εκδιώχθηκαν ή έφυγαν από τα σπίτια τους».
Παράλληλα, «η Ιορδανία κατέλαβε την περιοχή της Δυτικής Οχθης, συμπεριλαμβανομένης της ανατολικής Ιερουσαλήμ. Η Αίγυπτος κατέλαβε τη Γάζα, θεωρώντας την προέκταση της επικράτειάς της. Εν τω μεταξύ, η Συρία θεώρησε ολόκληρη την περιοχή τμήμα μιας ευρύτερης Συρίας και τους ανθρώπους που ζούσαν εκεί Σύρους. Μέχρι και σήμερα, η Αίγυπτος, η Συρία και η Ιορδανία στέκονται με επιφυλακτικότητα απέναντι στην ανεξαρτησία της Παλαιστίνης, όπως φάνηκε από την αντίδρασή τους στον πόλεμο Χαμάς – Ισραήλ».
Ταυτόχρονα, μετά το 1948, «οι Εβραίοι εκδιώχθηκαν από τη βία του όχλου από όλες τις αραβικές χώρες. Προηγουμένως αριθμούσαν περίπου 850.000. Τώρα στα αραβικά κράτη ζουν πολύ λιγότεροι από 10.000». Ηδη από νωρίς στις αραβικές χώρες ο σιωνισμός θεωρήθηκε έγκλημα.
Κατά τον Μάρσαλ πάντοτε, την περίοδο 1949-1967 ούτε η Ιορδανία ούτε η Αίγυπτος είχαν καμία διάθεση να δημιουργηθεί παλαιστινιακό κράτος. «Αμφότερες προτίμησαν να κυβερνήσουν τους Παλαιστίνιους και, όταν αυτοί εκδιώχθηκαν από το Ισραήλ, τελικά συνεργάστηκαν με τους Ισραηλινούς για την καταστολή των πιο ριζοσπαστικών στοιχείων τους λόγω ανησυχιών για την επιρροή που θα είχαν στον αιγυπτιακό και ιορδανικό λαό». Κατά τον Μάρσαλ, «σήμερα υπάρχουν έξι εκατομμύρια Παλαιστίνιοι διασκορπισμένοι σε όλο τον κόσμο που χαρακτηρίζονται ως πρόσφυγες».
Μπορεί το Ισραήλ να ιδρύθηκε το 1948 ως κράτος, αλλά δεν ήταν η χώρα με τα σύνορα που ξέρουμε σήμερα. Αύριο θα δούμε τι συνέβη το 1967.
