Παράξενο, πράγματι, ένας πολιτικός που φημίζεται για ρητορική (και γραμμή) διαχωρισμών και αποκλεισμών, να «χρεώνεται» μια πολύτιμη (αν και εύθραυστη) ειρήνη.
Η Ιστορία, πάντως, έγραψε ότι υπάρχει κατάπαυση πυρός στη Γάζα. Και η Ιστορία έγραψε ότι αυτό οφείλεται στον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
Την περασμένη εβδομάδα, διατρέχοντας τη νέα, ενημερωμένη έκδοση (2025) του Βρετανού δημοσιογράφου και συγγραφέα Τιμ Μάρσαλ «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας» (μτφρ.: Σπ. Κατσούλας, εκδ. Διόπτρα), εστιάσαμε στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας. Ο Μάρσαλ, όμως, αφιερώνει και ένα πολυσέλιδο κεφάλαιο στη Μέση Ανατολή.
«Η Μέση Ανατολή είναι ένα από τα μέρη όπου το παρελθόν είναι παρόν», γράφει. Υπόψη, εδώ ο Μάρσαλ δεν μιλάει αποκλειστικά για την αραβοϊσραηλινή σύγκρουση τόσων δεκαετιών, με παύσεις αλλά και τρομακτικές εντάσεις, αλλά για όλη την περιοχή (τη Συρία, το Ιράκ, το Ιράν, τον Λίβανο, την Ιορδανία κ.ά.).
«Η κοινή τραγωδία Ισραηλινών και Παλαιστινίων», σχολιάζει, «συνεχίζεται, ενώ η εμμονή με αυτό το μικρό κομμάτι γης είναι τέτοια, που έχει φτάσει και πάλι να θεωρείται η πιο επείγουσα σύγκρουση του πλανήτη».
Οπως κάνει σε όλο του το βιβλίο (το οποίο συνδυάζει την πολιτική με την Ιστορία και τη γεωπολιτική με την πολιτισμική ανθρωπολογία, με αναφορές και στις δικές του εμπειρίες ως πολεμικού ανταποκριτή), έτσι και σε αυτό το κεφάλαιο ο Μάρσαλ ανατρέχει στο ιστορικό υπόβαθρο αυτής της «κοινής τραγωδίας».
«Κατά την αρχαιότητα», γράφει, «η ισραηλιτική παρουσία στην περιοχή ήταν ισχυρή. Η λέξη Παλαιστίνη πιστεύεται ότι προέρχεται από τον λαό των Φιλισταίων που καταγόταν από το Αιγαίο και κατείχε τμήματα της παράκτιας πεδιάδας». Ο Ηρόδοτος θεωρεί την Παλαιστίνη τμήμα της ευρύτερης γης της Συρίας, όπως και οι Ρωμαίοι κατακτητές, αλλά και η Οθωμανική Αυτοκρατορία όταν αποίκισε την περιοχή.
«Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, άλλαξε σε Βρετανική Εντολή για την Παλαιστίνη και για πρώτη φορά μετά από σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια ο γεωγραφικός χώρος θεωρήθηκε και πάλι πολιτική οντότητα. Οι Εβραίοι υπήρχαν πάντα εκεί αλλά, για πάνω από χίλια χρόνια, ζούσαν ως ξεχωριστή μειονότητα».
Τα πογκρόμ της ανατολικής Ευρώπης «έστελναν» εβραϊκούς πληθυσμούς να αναζητήσουν καταφύγιο στην Παλαιστίνη, αγοράζοντας γη από τους Αραβες. Το αίτημα για εβραϊκή γη σύντομα έγινε επιτακτικό, οι Βρετανοί ήταν θετικοί, αλλά οι εντάσεις μεταξύ Εβραίων και Αράβων αυξάνονταν συνεχώς.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το πρόβλημα έγινε οξύτατο, η Βρετανία ήταν πια «εξαντλημένη» – και τι έκανε; «Μεταβίβασε το πρόβλημα στα Ηνωμένα Εθνη το 1948». Η συνέχεια αύριο.
