Η είδηση για πιθανή επίτευξη συμφωνίας επί της πρώτης φάσης του ειρηνευτικού σχεδίου Τραμπ γνωστοποιήθηκε πάραυτα από τον Αμερικανό πρόεδρο σε ώρα άσχετης συνεδρίασης μπροστά στις κάμερες, ενώ το οριστικό της «κλείδωμα» για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και επιστροφή των Ισραηλινών ομήρων όχι με προεδρικό διάγγελμα, αλλά με ανάρτηση στο Truth Social. Στην εποχή Τραμπ, ο ψηφιακός τηλεβόας έχει αντικαταστήσει τις επίσημες συνεντεύξεις και το απροσχεδίαστο σόου την έντεχνη αναγγελία ενός διαπραγματευτικού θριάμβου. Είναι πλέον ορατή στο κοινό η άλλοτε αφανής διπλωματία, εν προκειμένω «της νεκρής γάτας» (όταν ο ισχυρός «διαιτητής» αφήνει «νεκρές γάτες» στα «κατώφλια» των αδιάλλακτων μερών, δηλαδή την ανυποχώρητα τελευταία ευκαιρία).
Οση αξία έχουν στον πόλεμο τα όπλα, τόση ισχύ έχει στην πολιτική ο λόγος, έλεγε ο Σόλων. Μόνο που ο πολιτικός λόγος δεν είναι πια ο ίδιος. Η μεταφορά της πολιτικής συζήτησης στο Διαδίκτυο άλλαξε συθέμελα τα πάντα. Τον τρόπο που συνομιλούν οι πολιτικοί, άμεσα και αφιλτράριστα με το κοινό τους, τη δυναμική των πολιτικών εκστρατειών, τη συνταγή χάραξης πολιτικής, την ένταση της συμμετοχής στα κοινά, τις οδούς πρόσβασης στην πολιτική πληροφορία, τους διαύλους επικοινωνίας –σε πραγματικό χρόνο–, την ταχύτητα και το εύρος απόκρισης στην υπογραφή αιτημάτων, στην οργάνωση διαμαρτυριών… Οι πολιτικοί καθοδηγητές –τους λέμε σήμερα πολιτικούς influencers– έχουν αμέτρητους οπαδούς/ακολούθους, τους οποίους επηρεάζουν ευθέως μέσα από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Είναι οι κυρίαρχοι οδηγοί, ενίοτε ποδηγέτες του διαδικτυακού πλήθους μέσα στον ατέρμονο ψηφιακό ωκεανό όπου κολυμπούν τα ασύλληπτα σε ποσότητα προϊόντα και υποπροϊόντα της ανθρώπινης καλόβουλης και κακόβουλης επινοητικότητας και εμπειρίας και όπου συχνά διαλύεται το βαρύ γλυκό υγρό της γνώσης.
Μέχρι τις επόμενες εκλογές, ενδεχομένως το 2027, οι millennials και οι σε ηλικία ψήφου της γενιάς Ζ –που παρακολουθούν πάνω από έξι ώρες ψηφιακού περιεχομένου την ημέρα– θα αποτελούν κρίσιμη μερίδα του εκλογικού σώματος. Είναι ψηφοφόροι μεγαλωμένοι στην ψηφιακή επικράτεια της μετατόπισης της εξουσίας της ενημέρωσης από τον παραγωγό στον καταναλωτή και μαθημένοι να αμφισβητούν τα κυρίαρχα μονοπωλιακά μέσα μετάδοσης των ειδήσεων. Ακολουθεί η γενιά Α (γενν. μετά το 2010), που μέρος της προσλαμβάνει ήδη την πολιτική σαν ένα μείγμα επικαιρότητας και ψυχαγωγίας σε πλατφόρμες όπως το TikTok, το YouTube, το Instagram, και, αύριο, ίσως καθολικά, στα μελλοντικά τους ισοδύναμα.
Οι διαδικτυακές πλατφόρμες έχουν τον πλήρη –αφανή– έλεγχο διαχείρισης της πληροφορίας στο ψηφιακό οικοσύστημα (αφεντικά του οποίου είναι λίγοι τεχνολογικοί κολοσσοί). Μολονότι κυβερνήσεις, κόμματα, σχηματισμοί, κινήματα λειτουργούν τις δικές τους πλατφόρμες, παρά ταύτα εξαρτώνται από τις ιδιωτικές για να προσεγγίσουν τα ακροατήριά τους. Οι πλατφόρμες των τεχνο-κολοσσών διαθέτουν τα εργαλεία –ανάλυση δεδομένων, αλγορίθμους– ώστε να αλλάζουν το μήνυμα στο παρασκήνιο, να κατατάσσουν την πληροφορία στην κορυφή ή στον πυθμένα και να τη φιλτράρουν, να την ενισχύουν ή να την αποδυναμώνουν ανάλογα με τους σκοπούς τους, κυρίως το κέρδος, διαμορφώνοντας τις συμπεριφορές των χρηστών σε ευρεία κλίμακα. Ταυτόχρονα όμως προσφέρουν σε κυβερνήσεις, κόμματα, σχηματισμούς, κινήματα, ισχυρά επικοινωνιακά όπλα: για το καλό, τη μετατροπή της πολιτικής σε μια τέχνη που δεν εμποδίζει τους ανθρώπους να ανακατεύονται σε όσα τους αφορούν, και το κακό, τη διαίρεση των ανθρώπων σε υποχείρια και εχθρούς, τη μεταμφίεση μιας πάλης συμφερόντων σε αγώνα αρχών.
Αντιστοίχως, οι πλατφόρμες οπλίζουν και το κοινό με «σπαθιά» σε ημέρες βουερές, στροβιλιζόμενων ενστίκτων· ώστε να ακούγεται, να συμμετέχει, να πιέζει για λογοδοσία και διαφάνεια, αναζωογονώντας τη δημοκρατία. Αλλά και το κατακερματίζουν, το κλείνουν σε ψηφιακές κοινότητες, που εντείνουν τη δυσπιστία, τον κυνισμό, τον φανατισμό, την πόλωση, μεταμφιέζουν σε είδηση την οργή και το ψεύδος. Και σύνδεση και διαίρεση. Και γκρέμισμα εμποδίων και διεύρυνση χασμάτων. Και ανοιχτή ανταλλαγή ιδεών και κορώνες διχαστικές, ακραίες.
Μια αυστηρή ρύθμιση της χρήσης των θαυμαστών, τεχνητά νοήμονων εργαλείων της εποχής μας, ώστε να ελεγχθεί η αποσταθεροποίηση της δημοκρατίας, ενδέχεται να πλήξει την ίδια τη δημοκρατία. Αραγε θα βρούμε το σημείο ισορροπίας ανάμεσα στην ηθική διακυβέρνηση και στην τεχνολογική καινοτομία ή, αλλάζοντας συνεχώς προσανατολισμούς, θα βελάζουμε χαμένοι;
