«Θα ήμουν τρελή αν ήθελα να αναλάβω την προεδρία». Η φράση, που ανήκει στην Κριστίν Λαγκάρντ, αναδεικνύει με τον πιο κυριολεκτικό τρόπο την πολιτική κρίση που ταλαιπωρεί τη Γαλλία. Κάτι αδιανόητο για την 5η Γαλλική Δημοκρατία όπου ο πρόεδρος της Δημοκρατίας λειτουργεί λίγο ώς πολύ ως ο ανώτατος άρχων. Από τον στρατηγό Ντε Γκωλ ώς τον Εμανουέλ Μακρόν ο πρόεδρος λειτουργούσε ως διαιτητής του κοινοβουλίου. Οριζε τον πρωθυπουργό και ενέκρινε την κυβέρνηση που αυτός ο πρωθυπουργός σχημάτιζε. Το πλειοψηφικό σύστημα επέτρεπε τον σχηματισμό κοινοβουλευτικών πλειοψηφιών που στήριζαν τον πρωθυπουργό που, το επαναλαμβάνω, όριζε ο πρόεδρος. Για την Ιστορία να θυμίσω ότι η Πέμπτη Δημοκρατία διαδέχθηκε την Τέταρτη επειδή το κοινοβούλιο αδυνατούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του πολέμου της Αλγερίας. Αλλαξε το καθεστώς, η εξουσία πέρασε στα χέρια ενός ισχυρού Ντε Γκωλ, ο οποίος κληροδότησε την ισχύ του στους διαδόχους του. Η γαλλική δημοκρατία έως σήμερα ακόμη παραμένει «γκωλική». Αν δεν κάνω λάθος το Σύνταγμα προβλέπει ότι το κοινοβούλιο δεν μπορεί να ανατρέψει τον πρόεδρο. Εκείνος μπορεί να παραιτηθεί αν το επιθυμεί για συγκεκριμένους λόγους, όπως οι λόγοι υγείας. Εως σήμερα δεν έχει συμβεί. Ο Μιτεράν κυβέρνησε μέχρι το τέλος, ενώ ήταν γνωστό ότι έπασχε από καρκίνο του προστάτη. Σήμερα, για πρώτη φορά στην 5η Δημοκρατία ο πρόεδρος της Δημοκρατίας κινδυνεύει να αποχωρήσει εξαιτίας του κοινοβουλίου. Το σύστημα λειτουργούσε επειδή ο εκάστοτε πρόεδρος στηριζόταν σε μια βιώσιμη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Ο Μακρόν την έχει χάσει. Το «μπλοκ του κέντρου» που τον στήριζε είναι αποδυναμωμένο, και καμία από τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις δεν είναι διατεθειμένες να ψηφίσουν τον προϋπολογισμό. Οπως λένε οι σχολιαστές, δεν είναι δουλειά του προέδρου να συγκαλεί τις δυνάμεις του κοινοβουλίου για να επιδιώξει τη συνεννόηση που θα επιτρέψει τον σχηματισμό της κυβέρνησης. Το έκανε όμως ο Μακρόν την Πέμπτη, εξαιρώντας από τη συνάντηση την Εθνική Συσπείρωση και την Ανυπότακτη Γαλλία. Υποβάθμισε τον ρόλο του στον ρόλο του πρωθυπουργού. Λέγεται πως όταν ρώτησε ποιοι από τους συμμετέχοντες υποστηρίζουν την πλειοψηφία σηκώθηκαν μόνον δύο χέρια.
Την ώρα που γράφω, παρακολουθώντας συγχρόνως και τη γαλλική τηλεόραση, ο Μακρόν δεν έχει ακόμη ονομάσει τον πρωθυπουργό του. Παρότι έχει ξεπερασθεί το όριο που είχε βάλει ο ίδιος. Μπορεί και να μην έχει σημασία πια. Οι πρωθυπουργοί του αποδεικνύονται αναλώσιμοι. Και η Εθνοσυνέλευση στο μόνο που συμφωνεί είναι στην απόρριψη του προϋπολογισμού. Στην τελευταία δημοσκόπηση η Εθνική Συσπείρωση ανέβηκε στο 36%, ενώ ανέβηκε και ο Ζεμούρ, γεγονός που κάνει πιθανή μια σύμπραξη στα δεξιά της δεξιάς για τη δημιουργία πλειοψηφίας. Γι’ αυτό η σημερινή πλειοψηφία δεν θέλει τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών. Δεν θέλει όμως, όπως έχει δείξει μέχρι τώρα, και κυβέρνηση που θα προτείνει ο Μακρόν. Κοινώς αδιέξοδο. Απλώς για να διαψευσθούν όσοι υποστηρίζουν ότι η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα. Και όμως η γαλλική δημοκρατία βρίσκεται μπροστά σε ένα αδιέξοδο που δύσκολα θα μπορέσει να ξεπεράσει. Κρίση καθεστώτος; Το τέλος της 5ης Δημοκρατίας; Ιδωμεν.
Η κοινωνία σε αναβρασμό και η πολιτική τάξη κάνει ό,τι μπορεί για να χάσει την αξιοπιστία της. Κάτι σας θυμίζει αυτό. Μόνον που η Γαλλία δεν είναι Ελλάδα και οι τύχες της επηρεάζουν τις τύχες ολόκληρης της Ευρώπης.
Εν τω μεταξύ, τα προβλήματα είναι προβλήματα. Η μεταρρύθμιση των συντάξεων. Το κοινωνικό κράτος που συντηρείται από δανεικά. Η κοινωνία σε αναβρασμό και η πολιτική τάξη που κάνει ό,τι μπορεί για να χάσει την αξιοπιστία της. Κάτι σας θυμίζει αυτό. Μόνον που η Γαλλία δεν είναι Ελλάδα και οι τύχες της επηρεάζουν τις τύχες ολόκληρης της Ευρώπης. Η Λεπέν, που τον τελευταίο καιρό ακολουθούσε μια ηπιότερη γραμμή, τώρα λέει ότι θα καταψηφίσει ό,τι κι αν παρουσιάσει μια καινούργια κυβέρνηση. Κάποιος σχολιαστής είπε ότι για πρώτη φορά άκουσε τον γιο του να του λέει ότι δεν πρόκειται ποτέ να πάρει σύνταξη. Σ’ αυτό να προσθέσουμε το μεταναστευτικό, την αποτυχία του πολυπολιτισμικού μοντέλου, την ακρίβεια της ζωής και την κρίση του συστήματος υγείας, το οποίο και αυτό, όπως αποδεικνύεται, το συντηρούσαν με δανεικά.
Οι πολιτικοί κρίνονται από το αποτύπωμα που αφήνουν στη χώρα τους. Οταν ο Μακρόν εξελέγη για πρώτη φορά όλοι πίστευαν πως θα αφήσει το αποτύπωμά του όχι μόνον στη Γαλλία αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μια Ευρώπη που είχε ανάγκη από πολιτική ηγεσία. Σήμερα είναι απομονωμένος στο Μέγαρο των Ηλυσίων, χωρίς ικανούς συμμάχους στο κοινοβούλιο, επικεφαλής μιας μεγάλης χώρας της Ευρώπης, η οποία προσπαθεί να βρει τη θέση της στον κόσμο που αλλάζει μέρα με την ημέρα. Κι αυτό είναι το πρόβλημα της Γαλλίας που μας αφορά όλους μας. Ας ελπίσουμε μόνον ότι η κρίση του καθεστώτος δεν θα αποδειχθεί και κρίση της δημοκρατίας. Εξάλλου η Γαλλία έχει μεγάλη ιστορική παράδοση στις βίαιες ανατροπές. Κι αυτήν τη στιγμή η μόνη δύναμη που μπορεί να γίνει μοχλός μιας τέτοιας ανατροπής είναι η δεξιά της δεξιάς με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται όχι μόνον για τη Γαλλία αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη.
