Πριν από ένα χρόνο, αμέσως μετά τη ∆ΕΘ οι δημοσκοπήσεις δεν κατέγραφαν τόσο τον όποιο απόηχο των εμφανίσεων του πρωθυπουργού και των άλλων πολιτικών αρχηγών, όσο τους νέους συσχετισμούς των πολιτικών δυνάμεων έπειτα από το πρόσφατο ακόμη αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Οπως προέκυπτε από την τότε έρευνα της Pulse, η Ν.Δ. βρισκόταν πτωτικά στο 24%, με ένα πολύ μεγάλο όμως ποσοστό αδιευκρίνιστης στάσης (19% αναποφάσιστοι και απαντήσεις αποχής), ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ περιοριζόταν στο 10% (από σχεδόν 15% στις ευρωεκλογές), τρεις μονάδες πιο χαμηλά από το ΠΑΣΟΚ, το οποίο φαινόταν να κατοχυρώνει το 13% περίπου που είχε καταγράψει στις ευρωεκλογές.
Ακολούθησε το τρίμηνο των, αιφνιδίως, πολλαπλών διεργασιών (επανεκλογή Ανδρουλάκη στο ΠΑΣΟΚ, αποπομπή Κασσελάκη με εκλογή Φάμελλου στον ΣΥΡΙΖΑ και διαγραφή Σαμαρά στη Ν.Δ.), με αποτέλεσμα η έρευνα της Pulse τον Δεκέμβριο 2024 να δίνει πόντους στη Ν.Δ. και στο ΠΑΣΟΚ, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ φαινόταν να χάνει περίπου ισόποσα την επιρροή που κατέγραφε ο νέος σχηματισμός του ΚΙΔΗΜ. Η βασική δομή, δηλαδή, στη συνολική διασπορά της πρόθεσης ψήφου έμοιαζε κατά βάσιν σταθερή, με την προσθήκη ενός ακόμη προσωποπαγούς σχηματισμού.
Η συνθήκη αυτή διαταράχθηκε όταν στο νέο έτος κυριάρχησε το θέμα των Τεμπών, που κορυφώθηκε τον Μάρτιο (μετά τα συλλαλητήρια στις 28/2) εκτοξεύοντας τον σχηματισμό της Ζ. Κωνσταντοπούλου σε αντίστοιχο ποσοστό με το ΠΑΣΟΚ (12%), με πτωτική επίσης τη Ν.Δ. Ακολούθησε το θέμα του ΟΠΕΚΕΠΕ που συντάραξε εκ νέου την επικαιρότητα, με κορύφωση στους καλοκαιρινούς μήνες χωρίς εκτεταμένη καταγραφή δημοσκοπήσεων, για να φτάσουμε στη φετινή ΔΕΘ, όπου η μαζική δημοσιοποίηση ερευνών έθεσε συνολικά τα νέα δεδομένα. Η πρόσφατη έρευνα της Pulse του Σεπτεμβρίου 2025 δεν απείχε από τον μέσο όρο που καταγραφόταν ως πρόθεση ψήφου σε κοινοποιήσεις στοιχείων από 11 συνολικά εταιρείες και μπορεί να μας βοηθήσει για ορισμένες παρατηρήσεις.
Μετά και τη φετινή ΔΕΘ, το ελληνικό πολιτικό σύστημα βρίσκεται στη συνθήκη της περιόδου δεύτερου μισού της δεύτερης τετραετίας για την κυβέρνηση. Μιας κατεξοχήν «δύσκολης» περιόδου, δηλαδή, για οποιαδήποτε κυβέρνηση.
Η πρώτη προφανής παρατήρηση αφορά την αξιόλογη πτώση της Πλ. Ελευθερίας που μπορεί να επηρεάσει ανακατατάξεις στους συσχετισμούς εφόσον συνεχιστεί ως τάση που αποκαθηλώνει σταδιακά την απότομη εκτόξευση. Η πιο ουσιώδης όμως παρατήρηση συνδέεται με την απουσία διαφοροποιήσεων στην επιρροή της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ που είχε καταγραφεί με τα ίδια ακριβώς στοιχεία του Σεπτεμβρίου και στις δύο προηγούμενες δημοσιευμένες έρευνες της ίδιας εταιρείας τον Μάιο και τον Ιούνιο. Σημαίνει όμως αυτό ότι η ΔΕΘ δεν επηρέασε τίποτα; Η απάντηση είναι ότι έτσι ή αλλιώς δεν αναμενόταν να επηρεάσει άμεσα την εκλογική συμπεριφορά, το αντίθετο θα ήταν μάλλον έκπληξη, επηρεάζει όμως σημαντικά τη συνολική εικόνα και την κατεύθυνση των πραγμάτων. Τα ποσοστά των δημοσκοπήσεων έπονται.
Μετά και τη φετινή ∆ΕΘ, το ελληνικό πολιτικό σύστημα βρίσκεται στη συνθήκη της περιόδου δεύτερου μισού της δεύτερης τετραετίας για την κυβέρνηση. Μιας κατεξοχήν «δύσκολης» περιόδου, δηλαδή, για οποιαδήποτε κυβέρνηση σε αυτή τη θέση όπως καταγράφεται στις εμπειρικές μελέτες της πολιτικής επιστήμης, στην οποία αναμένεται να κριθεί και η δυνατότητά της να κινηθεί ανοδικά στη συνέχεια ή όχι. Στην τρέχουσα ελληνική περίπτωση βεβαίως υπάρχουν αναπάντεχες πρόσθετες συνθήκες, όπως η απουσία οποιασδήποτε συγκεκριμένης εναλλακτικής για τη διακυβέρνηση, σε ένα κατακερματισμένο κομματικό σύστημα με ποικίλη παρουσία προσωποπαγών δήθεν κομμάτων, ενώ εντείνεται η φημολογία για εμφάνιση και νέων τέτοιου τύπου σχηματισμών.
Οι προσωποπαγείς σχηματισμοί όμως στερούν το οξυγόνο στα πολιτικά συστήματα αν δεν διαμορφωθούν ως κανονικά κόμματα με εσωτερικές διαδικασίες και σαφές πρόγραμμα και όραμα για τη χώρα, που δικαιολογούν τη διακριτή παρουσία τους. Με αυτήν την έννοια, ενώ οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν μια περίπου παγιωμένη τον τελευταίο χρόνο εκλογική συμπεριφορά, το υψηλό επίπεδο της αδιευκρίνιστης στάσης στέλνει πρώτα απ’ όλα μήνυμα στην κυβέρνηση ότι αναμένει να τη δει πιο αποτελεσματική, αναζητώντας επίσης μια επανεκκίνηση που θα δίνει έμφαση σε πολιτικές θέσεις και προγράμματα και όχι στον αδιέξοδο τοξικό πολιτικό λόγο που, απ’ ό,τι φαίνεται, δεν ευνοεί εντέλει τους διακινητές του.
*Ο κ. Πάνος Σταθόπουλος είναι διευθυντής Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής.
