Ο Ντόναλντ Τραμπ προσβλέπει στο Νομπέλ Ειρήνης μετά τη συμφωνία εκεχειρίας στη Γάζα, όμως ένας άλλος πόλεμος για τον οποίο είχε δεσμευθεί ότι θα τον τελείωνε σε λίγες ημέρες, ανάμεσα στη Ρωσία και στην Ουκρανία, μαίνεται ακόμα. Η στάση του Αμερικανού προέδρου απέναντι σε αυτό το ζήτημα έχει περάσει από πολλά κύματα. Σε αυτή τη φάση, πάντως, φαίνεται πως στηρίζει την Ουκρανία. Η συνέχεια, άδηλη.
Το ζήτημα της ρωσικής επιθετικότητας θίγει ο Τιμ Μάρσαλ στη νέα, ενημερωμένη έκδοση του «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας» (μτφρ.: Σπυρίδων Κατσούλας, εκδ. Διόπτρα). Στο χθεσινό σημείωμα σταθήκαμε στην ανάλυση του Μάρσαλ αναφορικά με τα γεωγραφικά δεδομένα της Ρωσίας, κυρίως ως προς τη δυτική πλευρά της. «Τα τελευταία πεντακόσια χρόνια», γράφει, «έχουν δεχτεί (σ.σ. οι Ρώσοι) αρκετές εισβολές από τα δυτικά».
Ο Μάρσαλ απαριθμεί τους Πολωνούς (1605), τους Σουηδούς (1708), τους Γάλλους (1812), συν τον πόλεμο της Κριμαίας (1853-1856) και τους δύο παγκοσμίους πολέμους. Εως το 1945, «οι Ρώσοι πολεμούν εντός ή πέριξ της βορειοευρωπαϊκής πεδιάδας κατά μέσο όρο μία φορά κάθε τριάντα τρία χρόνια. Η αντεπίθεση της Ουκρανίας στο Κουρσκ της Ρωσίας το 2024 πραγματοποιήθηκε σε αυτό το πεδινό έδαφος, αν και σε αυτή την περίπτωση ο στόχος ήταν απλώς να κερδηθεί ένα διαπραγματευτικό χαρτί για πιθανές συνομιλίες κατάπαυσης του πυρός».
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος γύρισε εντέλει υπέρ τους. Το 1945, οι Ρώσοι ήλεγχαν εδάφη που ανέκτησαν από τους Γερμανούς στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη, «κάποια εκ των οποίων αργότερα έγιναν μέρος της ΕΣΣΔ, καθώς αυτή άρχιζε σιγά σιγά να θυμίζει την πάλαι ποτέ Ρωσική Αυτοκρατορία». Για τις χώρες που βρέθηκαν υπό την κυριαρχία της ΕΣΣΔ όλο αυτό δεν ήταν παρά μια στεγνή κατοχή.
Το 1949 συγκροτήθηκε το ΝΑΤΟ, ασπίδα της Δύσης απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα, και το 1989-91 η ΕΣΣΔ κατέρρευσε. Ο Μάρσαλ μνημονεύει την περίφημη δήλωση του Πούτιν, πρώην πράκτορα της KGB, ότι η διάλυση της ΕΣΣΔ ήταν «η μεγάλη γεωπολιτική καταστροφή του αιώνα». Προσοχή: Οχι επειδή ο Πούτιν ήταν κομμουνιστής, αλλά επειδή η κατάρρευση έφερε το ΝΑΤΟ στα σύνορα της Ρωσίας. Μια φορά πράκτορας της KBG ο Πούτιν, μια ζωή πράκτορας – από μια σκοπιά. Από μια άλλη, μιλάει ο νοσταλγός της σοβιετικής «αυτοκρατορίας», η οποία για εκείνον ήταν μια μετεξέλιξη της τσαρικής αυτοκρατορίας.
Για τον Μάρσαλ, όλο αυτό φτάνει έως τον Ιβάν τον Τρομερό, ο οποίος πήρε τον θρόνο το 1547. «Πρώτος αυτός έθεσε σε εφαρμογή την έννοια της επιθετικής άμυνας – δηλαδή η εξάπλωση στο εξωτερικό να ξεκινάει αφού πρώτα έχει εδραιωθεί ο έλεγχος στο εσωτερικό» (κάτι που ταιριάζει στην έως τώρα πορεία του Πούτιν).
Χωρίς τον Ιβάν, λέει ο Μάρσαλ, η Ρωσία θα ήταν κάτι «πολύ διαφορετικό». Χωρίς τον Βλαντιμίρ σήμερα, κατ’ αναλογίαν, ίσως το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης να ήταν κάτι άλλο.
