Το μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη δημιουργήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930, απόηχος πολλών άλλων τέτοιων μνημείων ανά την Ευρώπη, που τότε δεν είχε καλά καλά συνέλθει από τη φρίκη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου θυσιάστηκε το άνθος της νεολαίας της.
Μνημείο είναι ολόκληρος ο χώρος, η μεγάλη αυτή πλατεία που ολόγυρά της αναφέρονται χαραγμένα τα ονόματα ενδόξων μαχών μέχρι και των δύο Βαλκανικών Πολέμων. Για μένα, που έζησα το 1940 σε ηλικία δώδεκα ετών, η πλατεία δεν έπαψε να αντηχεί από τη φωνή της Βέμπο προς τα «Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά, που σκληρά πολεμάτε, πάνω στα βουνά…». Αυτά τα παιδιά τα έβλεπα καθημερινά στο Αρεταίειο, που φυσικά είχε μετατραπεί σε στρατιωτικό νοσοκομείο, όπου με έπαιρνε μια μεγαλύτερη ξαδέλφη μου, η οποία υπηρετούσε εκεί ως εθελόντρια αδελφή νοσοκόμος. Δουλειά μου ήταν να κάνω παρέα στους τραυματίες, να τους κάνω μικροθελήματα και να τους γράφω τις επιστολές τους, είτε επειδή ήταν αναλφάβητοι είτε επειδή είχαν χάσει τη χρήση των χεριών τους από κρυοπαγήματα.
Το μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη είναι, επομένως, για μένα γεμάτο πρόσωπα νέων, κατάκοιτων, σημαδεμένων από τον πόνο και τον ακρωτηριασμό. Και αντηχεί, ακόμη και σήμερα, από τη διαχρονική φωνή της Βέμπο προς τον Ελληνα στρατιώτη. Ολων των πολέμων, του παρελθόντος και του μέλλοντος. Ο σεβασμός του χώρου αποτελεί φόρο τιμής που οφείλει ο κάθε Ελληνας πολίτης και υπόσχεση υποταγής του στις ανάγκες της πατρίδος σε καιρό πολέμου.
Σέβομαι βαθύτατα τον πόνο των γονέων που έχουν χάσει παιδί σε δυστύχημα ή από αρρώστια. Αλλά αρνούμαι να παραμελήσω εξ αυτού την τιμή που οφείλω στον Αγνωστο Στρατιώτη και στην Ιστορία μας. Η επιλογή να εκδηλωθούν τέτοιας κατηγορίας διαμαρτυρίες απάνω στον χώρο αυτόν, γιατί ήταν αναγκαία; Ολόκληρη η πλατεία Συντάγματος βρίσκεται εκεί δίπλα, απολύτως κεντρική και μεγάλη. Στη διάθεσή τους.
Τα νεκροταφεία είναι, παντού στον κόσμο και σε όλες τις θρησκείες, μέρη ήσυχα και όμορφα, περιποιημένα και τακτικά. Κανείς δεν διανοήθηκε να πάει να γράψει ονόματα και συνθήματα στους διαδρόμους ανάμεσα σε τάφους, να κολλήσει αναμμένα κεράκια εδώ κι εκεί, ή να καθίσει καταγής και να διαδηλώνει την απόφασή του να μη φάει, αν πρώτα δεν γίνει αυτό που ζητά η σπαραγμένη καρδιά του. Ολα αυτά μπορεί να τα κάμει, σε όποιον δημόσιο χώρο επιλέξει, αλλά ποτέ, μα ποτέ, σε έναν από εκείνους που είναι ήδη αφιερωμένοι σε κάτι πολύ ανώτερο, όπως είναι το μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη.
Η επιλογή αυτού του ιερού τόπου προδίδει ανασφάλεια; Επελέγη με την ιδέα πως η διαμαρτυρία θα κερδίσει κάτι από τον χώρο όπου γίνεται; Αν ήταν αυτό, σε μένα τουλάχιστον προκάλεσε τα αντίθετα αισθήματα – ενόχληση για την καταπάτηση χώρου ήδη αφιερωμένου αλλού, και καχυποψία.
Ο σεβασμός του χώρου αποτελεί φόρο τιμής που οφείλει ο κάθε Ελληνας πολίτης και υπόσχεση υποταγής του στις ανάγκες της πατρίδος σε καιρό πολέμου.
Και η ασχήμια της εικόνας που προβάλλεται μου πολλαπλασιάζει αυτά τα αρνητικά αισθήματα. Ο Παλαμάς, θρηνώντας την απώλεια του μικρού παιδιού του, έγραψε:
«Αφκιαστο κι αστόλιστο του Χάρου δε σε δίνω. Στάσου με τ’ ανθόνερο την όψη σου να πλύνω…». Αρχαιότατη παράδοση είναι η περιποίηση του νεκρού πριν από την ταφή, και κυρίαρχη παντού ανά τον κόσμο. Εδώ όμως, στο δάπεδο του μνημείου του Αγνωστου Στρατιώτη, τα ονόματα των νεκρών από ένα σιδηροδρομικό δυστύχημα γράφηκαν όπως όπως και αφέθηκαν εκεί να τα ποδοπατάει κάθε άσχετος, είτε ξέρει περί τίνος πρόκειται είτε όχι, είτε πιστεύει σε επιστήμονες είτε σε αποδέκτες επιστολών του Ιησού, είτε προσέρχεται ένας ένας είτε κατά ομάδες, που φωνάζουν ότι δεν έχουν οξυγόνο.
Είμαι ον λογοκρατούμενο. Και επιπλέον έχω ζήσει και γνωρίσει λογής λογής καταστάσεις και έχω μελετήσει κάμποσα, τόσα χρόνια που με έχει ξεχάσει εδώ ο Θεός – ψεύτικες κηδείες «αγωνιστών», ψεύτικες επιθέσεις εναντίον πρεσβειών και πλήθος άλλα ψεύτικα. Ετσι έχω μάθει να γυρεύω παντού μια λογική εξήγηση, και στην περίπτωση αυτή δεν βρίσκω το γιατί ορισμένοι γονείς –μια μικρή μόνο μερίδα από τις δύο τουλάχιστον εκατοντάδες συγγενείς των νέων που σκοτώθηκαν μέσα στο τρένο στα Τέμπη– χρειάστηκαν πάνω από δύο χρόνια για να καταλάβουν ότι θέλουν να γίνει εκταφή και νεκροψία των παιδιών τους.
Τέλος, διερωτώμαι αν δεν θα έπρεπε να ρίξει πλέον μια ματιά κατά τον Αγνωστο ο κ. υπουργός Εθνικής Αμύνης. Το θέαμα ευτελίζει την ίδια την ιδέα του χρέους προς την Πατρίδα, φθείρει στην ψυχή κάθε στρατεύσιμου νέου τις αξίες της τιμής και εξ αυτού εμπίπτει στις αρμοδιότητές του.
*Η κ. Αθηνά Κακούρη είναι συγγραφέας.
