Η λέξη «αρρυθμία» θα ήταν πολύ άνευρη για να αποδώσει τα όσα συμβαίνουν στον κόσμο. Πόλεμοι, αφανισμοί, πολιτικές κρίσεις, διαδηλώσεις, ένας κόσμος σε αναβρασμό. Ανατρέξαμε –όχι τυχαία– στον Βρετανό ηθοποιό Ντάνιελ Ντέι Λιούις, ο οποίος το 2013 όταν είχε έρθει στην Αθήνα για την πρεμιέρα του «Λίνκολν», σε σκηνοθεσία Στίβεν Σπίλμπεργκ, είχε μιλήσει για τη δημοκρατία, αφού είχε βυθιστεί επί ένα χρόνο στη μελέτη της Ιστορίας για να ενσαρκώσει την κομβική –όχι μόνο για την Αμερική– πολιτική προσωπικότητα.
Ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις ύστερα από οκτώ χρόνια απουσίας από το σινεμά («Αόρατη κλωστή», 2017) επιστρέφει στην Αθήνα για μια νέα πρεμιέρα: της «Ανεμώνης», για τους σκοπούς της Εταιρείας Προστασίας Σπαστικών/ Πόρτα Ανοιχτή, με την οποία έχει στενούς δεσμούς. Γι’ αυτό και η προβολή στο Μέγαρο Μουσικής, σε συνεργασία με τις Νύχτες Πρεμιέρας, στις 12 Οκτωβρίου, προσφέρει τα έσοδα στους σκοπούς της Εταιρείας (όπως πάντα).
Η επανεμφάνιση του Λιούις είναι και ο λόγος που ανατρέξαμε σε εκείνη τη συνέντευξη του σπουδαίου ηθοποιού, που μιλάει σπάνια και ποτέ σπαταλώντας τον χρόνο. «Βλέπει» την ουσία, με κρίση και οικονομία.
«Είχε την αίσθηση της εποχής και ήξερε πότε ο λαός θα ήταν έτοιμος να δεχτεί την αλλαγή. Νομίζω ότι το μεγαλείο του Λίνκολν ήταν ακριβώς αυτό: η στενή σχέση που είχε με τον κόσμο».
Είχε ερωτηθεί αν η Ιστορία βοηθάει για να αποφύγουμε την παρακμή: «Αυτή θα έπρεπε να είναι η φιλοδοξία μας. Να μας θυμίζει ότι η δημοκρατία, παρά τα εγγενή προβλήματά της, παραμένει το καλύτερο πολίτευμα. Το σημαντικό είναι να λειτουργεί η δημοκρατία ακόμη κι αν χρειάζεται ένας πολύ μικρός βαθμός “διαφθοράς”, για να χρησιμοποιήσω μια έντονη λέξη. Με τον λάθος ηγέτη, όμως, ο ευέλικτος χαρακτήρας της δημοκρατίας μπορεί να γίνει επικίνδυνος. Αυτός που ασκεί την εξουσία πρέπει να είναι πολύ ηθικός. Και βέβαια το πολιτικό σύστημα θα πρέπει να του επιτρέψει να κάνει τη δουλειά του… Αυτή όμως είναι η ομορφιά και η κατάρα της δημοκρατίας».
Με καμβά την απάντηση του Λιούις, επανερχόμαστε σε αυτό που πολύ καλά γνωρίζουμε: ότι «η δημοκρατία, παρά τα εγγενή προβλήματά της, παραμένει το καλύτερο πολίτευμα». Απορροφάει τους κραδασμούς, παλεύει με τις αντιφάσεις της, τα αδιέξοδά της, τη διαφθορά που κάποτε διογκώνεται τόσο που σκιάζει τα πάντα.
Μαζί διογκώνεται και η κόπωση, η απόσυρση των ικανών από φόβο να εμπλακούν εξαιτίας της μεγάλης έκθεσης· διαστρέβλωση της πραγματικότητας, ψεύδη και αθλιότητα που διαχέονται χωρίς έλεγχο. Ο καθείς και η οθόνη του, το όπλο που μετατρέπει οποιονδήποτε, οποτεδήποτε, σε στόχο.
Με όποιον τρόπο και να προσεγγίσει κανείς τη σημερινή εποχή, το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν τον πρώτο λόγο. Ομως, δεν είναι μόνο οι συνθήκες που επικρατούν, είναι και τα ίδια τα πρόσωπα, το πολιτικό προσωπικό. Οι ικανότητες – δεξιότητες να διαχειρίζονται τα πολύ σύνθετα και δύσκολα, να ελίσσονται σε όφελος της κοινωνίας, μακροπρόθεσμα, να αντιστέκονται στη σαγήνη της εξουσίας: «Ο Λίνκολν περισσότερο απ’ οποιονδήποτε άλλον κατανόησε τη σημασία των καιρών», είχε επισημάνει ο Βρετανός ηθοποιός. «Την κατάργηση της δουλείας. Αλλά αν εμφάνιζε τον εαυτό του υπέρμαχο της κατάργησης της δουλείας, δεν θα γινόταν ποτέ πρόεδρος και δεν θα μπορούσε να περάσει τη 13η Τροπολογία. Συνάντησε αντιδράσεις ακόμη και μέσα στο ίδιο του το κόμμα. Επρεπε να επιτύχει πολιτικές ισορροπίες και παράλληλα να διαχειριστεί έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Ο Λίνκολν είχε την αίσθηση της εποχής και ήξερε πότε ο λαός θα ήταν έτοιμος να δεχτεί την αλλαγή. Νομίζω ότι το μεγαλείο του ήταν ακριβώς αυτό: η στενή σχέση που είχε με τον κόσμο».
