Ποιος δεν θυμάται την αφόρητη σκηνή στον Λευκό Οίκο, στο Οβάλ Γραφείο, όπου ο Ντόναλντ Τραμπ, μαζί με τον Τζέι Ντι Βανς, τον αντιπρόεδρό του, επιτέθηκαν με τον πλέον άκομψο τρόπο στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία; Ούτε λίγο ούτε πολύ τον είχαν καταστήσει υπεύθυνο για την εισβολή της πουτινικής Ρωσίας στη χώρα του(!). Το θέαμα ήταν αποκαρδιωτικό.
Αναλόγως, σοκ και δέος προκάλεσαν και οι πρόσφατες δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου σχετικά με τη Γάζα ως ένα μελλοντικό, μεγάλο επιχειρηματικό κτηματομεσιτικό πρότζεκτ, σε συνεργασία με το Ισραήλ του Νετανιάχου. Σαν να μην τον αφορά η δολοφονική εισβολή της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου του 2023, σαν να μην τον αφορά η τραγωδία των άμαχων Παλαιστινίων. Μάλλον, ας το πούμε καθαρά: δεν τον αφορούν αυτά τα θέματα. Για τον Τραμπ η έννοια της «ανθρωπιιστικής καταστροφής» είναι άγνωστη.
Να όμως που είχαμε ανατροπή: μεταστροφή του προέδρου Τραμπ στο ουκρανικό ζήτημα. Ο σημερινός ένοικος του Λευκού Οίκου μιλάει πλέον υπέρ της Ουκρανίας. Η μεταστροφή αιφνιδίασε τους πάντες, ακόμη και τον ίδιο τον Ζελένσκι. Ο Τραμπ φαίνεται (ας υπογραμμίσουμε αυτό το «φαίνεται) να μη θαυμάζει πια τον Πούτιν και τη Ρωσία ως υπερδύναμη, τη θεωρεί «χάρτινη τίγρη», ενώ εκτιμά διαφορετικά τις στρατιωτικές και οικονομικές δυνατότητες της Ουκρανίας.
Παράλληλα, ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε εσχάτως ότι «δεν θα επιτρέψει στο Ισραήλ να προσαρτήσει τη Δυτική Oχθη. Αρκετά έχουν γίνει. Ηρθε η ώρα να σταματήσουν».
Είναι φανερό πως την πολιτική ο Ντόναλντ Τραμπ την αντιλαμβάνεται με όρους αυστηρά και στενά επιχειρηματικούς. Ενεργεί ως «μπίζνεσμαν», γι’ αυτό, εξάλλου, δεν τον αφορούν οι θεσμοί, οι αμερικανικοί και οι διεθνείς, οι οποίοι μόνο εμπόδια φέρνουν στο να «κλείσει τις συμφέρουσες συμφωνίες».
Ολα κατανοούνται μέσα από το πρίσμα του deal. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, οι ελιγμοί και οι επιτόπιες στροφές, ανάλογα με το αν ένα «πρότζεκτ» εμφανίζεται επικερδές ή όχι, είναι στην ημερήσια διάταξη.
Η αλήθεια είναι ότι και η πολιτική έχει τέτοια στοιχεία, χαρακτηριστικά κυνισμού και ωμής συμφεροντολογίας. Δεν είναι ένας όμορφος, αγγελικά πλασμένος κόσμος η πολιτική, το ξέρουμε καλά αυτό.
Ομως η κουλτούρα που έχει εισαγάγει ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ένα στοιχείο πλήρους απογύμνωσης από οποιαδήποτε θεσμική βάση. Τα πάντα λογίζονται ως μια «ελεύθερη αγορά», όπου όλα επιτρέπονται (anything goes).
Μπορεί να αντιτείνει κάποιος ότι εφόσον αυτή η πολιτική (με ή χωρίς εισαγωγικά, ο καθένας ας επιλέξει) φέρνει αποτελέσματα, γιατί όχι; Αν έτσι επιτευχθεί η ειρήνη στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή, προς τι η όποια ένσταση ή ο προβληματισμός; Ποιος δεν θέλει να σιγήσουν τα όπλα, να μη σκοτώνονται άνθρωποι και να μη λιμοκτονούν παιδιά και γέροντες;
Η κουλτούρα που έχει εισαγάγει ο Αμερικανός πρόεδρος έχει ένα στοιχείο πλήρους απογύμνωσης από οποιαδήποτε θεσμική βάση. Τα πάντα λογίζονται ως μια «ελεύθερη αγορά», όπου όλα επιτρέπονται.
Το θέμα εδώ είναι ότι, μολονότι ο πρόεδρος Τραμπ ονειρεύεται το Νομπέλ Ειρήνης και επαναλαμβάνει στις δηλώσεις του ότι αυτός θα φέρει άμεσα ειρήνη τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Μέση Ανατολή, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να ισχύει στον ορίζοντα.
Το πιο ανησυχητικό, όμως, είναι άλλο: η μεταστροφή, π.χ., υπέρ της Ουκρανίας σήμερα δεν σημαίνει διόλου ότι μπορεί να ισχύει και αύριο ή σε μία εβδομάδα ή σε ένα μήνα.
Εφόσον στο επικείμενο deal, π.χ., το Κρεμλίνο θέσει έναν όρο που βολεύει τον Τραμπ, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα να αλλάξει ξανά στάση.
Η αβεβαιότητα αυτή είναι διαλυτική προς όλους. Δεν εδράζεται κάπου σταθερά, στέρεα, έστω και με μερικές μετατοπίσεις, μιλάμε για πλήρη αβεβαιότητα στην άσκηση πολιτικής.
Κάτι ανάλογο μπορεί να συμβεί και με την αιματοχυσία στη Μέση Ανατολή. Ουδείς μπορεί να βασιστεί οπουδήποτε.
Από αυτή τη σκοπιά, οι μόνοι που παραμένουν σταθεροί, είτε μέσα στην αδιαλλαξία τους είτε στον επεκτατισμό και στην επιθετικότητά τους, είναι η Χαμάς και ο Νετανιάχου, και βεβαίως ο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ο Λευκός Οίκος μπορεί αύριο να στραφεί προς την άλλη πλευρά. Μεθαύριο να αλλάξει ξανά. Δεν είναι αυτός ένας καλός τρόπος για να κερδίσεις Νομπέλ Ειρήνης.
