Παλιότερα αντλούσαμε ένα μέρος της δύναμής μας από όσα μπορούσαμε να παραμερίζουμε και να ξεχνάμε. Δεν είναι πλέον δυνατόν. Οι απειλές χάσκουν εμπρός μας σαν πύλες δυστοπικών κόσμων. Κίνδυνος «απευθείας ένοπλης σύγκρουσης» Ρωσίας και ΝΑΤΟ. Η Μέση Ανατολή, φλεγόμενη πυριτιδαποθήκη. Ζούμε σε μια υφήλιο όπου τίποτα δεν μπορεί να προβλεφθεί. Οχι απλώς αβυσσαλέων ανισοτήτων και διαιρέσεων, αλλά με περιοχές εκρηκτικές, περίκλειστες, αυταρχικές, ολοένα και πιο μακριά από τις συντεταγμένες της μεταπολεμικής κανονικότητας. Βαδίζουμε σε σκοτεινά μονοπάτια. Διότι η αντίληψη για τη ζωή, ακόμη και στις πιο ζοφερές περιόδους της νεότερης ιστορίας, ποτέ δεν ταυτιζόταν με έναν δρόμο στο πουθενά, αλλά με την ιδέα της γραμμικής ή σπειροειδούς πορείας προς τα εμπρός. Πλέον, η σημερινή πολυπλοκότητα και τα μεγάλα κόστη της –καταστροφή περιβάλλοντος, αιματοβαμμένοι ανταγωνισμοί, συγκρούσεις που κλιμακώνονται– αντικατέστησαν την ιδέα της προόδου με μια εξαιρετικά μετριοπαθή ιδέα για την καλυτέρευση. Η πρόοδος δεν είναι άλλο από τους σωρευμένους καρπούς της προσπάθειας των ανθρώπων να λύσουν προβλήματα. Οι ισχυροί της γης σήμερα αδυνατούν να τα λύσουν. Η υλική πρόοδος δεν συμβαδίζει με την ηθική βελτίωση. Μολονότι έχουν εξαλειφθεί πολλές παλιές πηγές δυστυχίας, αυξάνονται οι συρράξεις, η προσφυγιά, η βαρβαρότητα, οξύνονται οι εξτρεμισμοί, οι συγκρούσεις με αφορμή αποκλίνουσες αξίες.
Ο φόβος της όποιας καταστροφής στερεί από τους ανθρώπους το κίνητρο να σχεδιάζουν το αύριο. Και βυθίζονται στην απαισιοδοξία, στην οποία εμείς ως λαός κρατάμε τα πρωτεία, εξαιτίας παλιών μεγάλων ιστορικών πληγών και πολυετών αγώνων χωρίς πραγματικούς συμμάχους. Πρόκειται για μια απογοήτευση που δεν αφορά μόνο τα οικονομικά ζητήματα – για τα οποία σφόδρα ανησυχούμε καθώς κυριαρχούν στην καθημερινότητά μας. Αφορά την περιφρόνηση της διεθνούς νομικής προστασίας των αμάχων από εκείνους που κατανέμουν βίαια τις νέες ισορροπίες, τις συνέπειες των αιματηρών λουτρών, που είναι η απύθμενη οδύνη και ο εξευτελισμός του ανθρώπου. Και συχνά, περισσεύει ο διχασμός. Μέσα στη δίνη των ακατάσχετων ειδήσεων και των διαφορετικών εκδοχών της πραγματικότητας, μέσα στο ετερόκλητο ψηφιακό σύμπαν που απαιτεί πρόχειρο κοσκίνισμα της πληροφορίας, χάνεται η ευθυκρισία. Τα κοινωνικά δίκτυα καταλήγουν να λειτουργούν ως εκκολαπτήρια αντίπαλων ομάδων, ανίκανων να συμφωνήσουν στα βασικά. Τα πολιτικά κόμματα εμφανίζονται πολωμένα, οι πολίτες ερμητικά κλεισμένοι στις δικές τους αλήθειες. Οταν περισσότερο από ποτέ χρειάζονται ισχυρές αντιστάσεις στη μοιρολατρία, στον φανατισμό, στη μισαλλοδοξία, που εκμεταλλεύονται οι διψασμένοι για κάθε μορφής εξουσία.
