Η εξελισσόμενη κρίση στη Γάζα έχει μεγαλώσει το ψυχολογικό χάσμα ανάμεσα στη Δύση και σε αρκετές χώρες του Παγκόσμιου Νότου, προκαλώντας εντάσεις που ξεπερνούν τα σύνορα της περιοχής. Πληθαίνει δυστυχώς ο αριθμός των μη δυτικών κρατών που αντιμετωπίζουν το Ισραήλ σαν ένα κράτος-ταραξία. Η Νότια Αφρική ήταν η πρώτη χώρα που έκανε προσφυγή εναντίον του Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, συγκρίνοντας την κατάσταση στη Γάζα με το απαρτχάιντ. Την αμέριστη υποστήριξή τους προς τον παλαιστινιακό λαό έχουν εκφράσει ακόμη οι κυβερνήσεις της Ναμίμπιας, της Ζιμπάμπουε και της Σενεγάλης. Η Βολιβία διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, ενώ η Κολομβία, η Ονδούρα και η Χιλή ανακάλεσαν τους πρεσβευτές τους. Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λούλα, καταδίκασε απερίφραστα τις ισραηλινές επιχειρήσεις ως «γενοκτονία».
Παράλληλα, οι περισσότερες αραβικές χώρες που αναγνώρισαν ή επρόκειτο να αναγνωρίσουν διπλωματικά το Ισραήλ χρησιμοποιούν τώρα σκληρή γλώσσα εναντίον της Ιερουσαλήμ. Υπό τις παρούσες δραματικές συνθήκες θα πρέπει να αποκλειστεί ως ενδεχόμενο η περαιτέρω εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με τον μουσουλμανικό κόσμο. Το δε χτύπημα εναντίον της διαπραγματευτικής ομάδας της Χαμάς στο Κατάρ έχει προκαλέσει την οργή των αραβικών καθεστώτων του Περσικού Κόλπου. Δεν είναι καθόλου τυχαία η κίνηση της Σαουδικής Αραβίας να υπογράψει πριν από λίγες ημέρες συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με το Πακιστάν, η οποία περιλαμβάνει ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής.
Ολοένα και περισσότεροι στην Αφρική, στην Ασία και στη Λατινική Αμερική πιστεύουν ότι η Αμερική και η Ευρώπη επιδεικνύουν μεροληπτική στάση υπέρ του Ισραήλ, αγνοώντας επιδεικτικά την ανθρωπιστική καταστροφή στον παλαιστινιακό θύλακο. Αυτή η αντίληψη ενισχύεται από την προκλητική απροθυμία των ΗΠΑ να ασκήσουν πίεση στην ισραηλινή ηγεσία για κατάπαυση του πυρός. Σε μεσο-μακροπρόθεσμο επίπεδο, η αυξανόμενη ένταση γύρω από τον πόλεμο στη Γάζα θα δυσχεράνει τη διεθνή συνεργασία σε κρίσιμα ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή. Η άμεση ή έμμεση υποστήριξη προς την κυβέρνηση Νετανιάχου υπονομεύει την εμπιστοσύνη ανάμεσα στη Δύση και σε ένα σημαντικό τμήμα του υπόλοιπου κόσμου.
Συνιστά ανακρίβεια, όμως, ότι η Δύση στο σύνολό της ανέχεται την αυτοκαταστροφική πολιτική του Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Οι αντιδράσεις για το δράμα των αμάχων αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο στο εσωτερικό των περισσότερων δυτικών χώρων. Η διοίκηση Τραμπ δείχνει ελάχιστο ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα στη Γάζα, αλλά φοιτητικά κινήματα, ακτιβιστές και προοδευτικοί πολιτικοί στην Αμερική ζητούν την άμεση κατάπαυση του πυρός. Σύμφωνα με μια τελευταία έρευνα του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ, 58% των μελών της αμερικανοεβραϊκής κοινότητας δηλώνουν εναντίον του πολέμου. Κάτι τέτοιο συμβαίνει για πρώτη φορά στην Αμερική μετά την ίδρυση του εβραϊκού κράτους.
Η κρίση στη Γάζα έχει επίσης προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στην Ευρώπη, με διαδηλώσεις σε Λονδίνο, Παρίσι, Βερολίνο και πολλές άλλες πόλεις κατά των ισραηλινών επιθέσεων. Η Ευρωπαϊκή Ενωση πλέον εμφανίζεται λιγότερο διχασμένη. Πολλά κράτη-μέλη, αλλά ακόμη και το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι έτοιμα να προβούν σε αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι η απώλεια τόσο πολλών αμάχων προκαλεί θυμό στην κοινωνία. Ορισμένες δηλώσεις Ισραηλινών αξιωματούχων περί δημιουργίας ενός «Μεγάλου Ισραήλ», με προσάρτηση της Δυτικής Οχθης και της Γάζας, προξενούν προβληματισμό στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Τούτων λεχθέντων, η θέση της Ελλάδας είναι η ενδεδειγμένη σε αυτή τη χρονική συγκυρία και εξυπηρετεί το εθνικό συμφέρον. Η Αθήνα αναγνωρίζει ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα στην αυτοάμυνα, αλλά διακηρύττει την ακλόνητη προσήλωσή της στη λύση των δύο κρατών. Καταδικάζει την τρομοκρατία της Χαμάς, ενώ εκφράζει την ανησυχία της για τις συνθήκες που επικρατούν στη Γάζα. Δεν είναι όμως βέβαιο, με την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα, ότι η ελληνική πλευρά θα καταφέρει να διατηρήσει αυτή τη θέση για μεγάλο χρονικό διάστημα.
*Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Reader in International Security στο King’s College London.
