Κατά το Λεξικό Δημητράκου, «μισαλλόδοξος» είναι αυτός που μισεί τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του άλλου. Απ’ αυτήν την άποψη η μισαλλοδοξία είναι ιστορικό φαινόμενο, που εμφανίζεται μαζί με την επικράτηση των μονοθεϊσμών. Στην πολυθεϊστική αρχαιότητα δεν υπήρχαν θρησκευτικοί πόλεμοι όπως αυτοί που διαμόρφωσαν τον σύγχρονο κόσμο. Οι πιστοί των Ελλήνων θεών σέβονταν και τιμούσαν τους Αιγύπτιους θεούς κι ας μην είχαν την ίδια μορφή με τους δικούς τους.
Σήμερα, η σημασία της λέξης έχει διευρυνθεί. Παρότι υπάρχουν κατάλοιπα της πρώτης της σημασίας, ο μισαλλόδοξος σήμερα είναι αυτός που μισεί τη «δόξα», την άποψη του άλλου. Είτε είναι θρησκευτική, είτε είναι πολιτική, είτε αφορά την κοινωνική συνύπαρξη. «Για πολλά χρόνια πλαγιάζαμε νωρίς», όπως γράφει ο συγγραφέας του «Χαμένου χρόνου». Ο φιλελευθερισμός και η θεωρητική του επεξεργασία από τον Διαφωτισμό είχαν ως στόχο την απάλειψη της μισαλλοδοξίας από την κοινωνική συνύπαρξη και τη θεραπεία του μίσους από την ανοχή. Μια ανοχή που στηριζόταν στη λογική επεξεργασία, αλλά και στο κοινό αίσθημα. Ο διάλογος και η συνδιαλλαγή ήταν η πανάκεια που θα θεράπευε την ανθρώπινη φύση από τη μισαλλοδοξία, η οποία απειλούσε όχι μόνον την παγκόσμια ειρήνη αλλά και την κοινωνική συνοχή. Ο 21ος αιώνας έχει ήδη αποδείξει ότι η μισαλλοδοξία είναι ανθεκτικότερη από τις θεραπείες της. Κυριαρχεί στην πολιτική, κυριαρχεί στις κοινωνικές σχέσεις, κυριαρχεί στην προσωπική ζωή. Η ανυπαρξία δημόσιου πνευματικού διαλόγου, κοινώς η παραγωγή νέων ιδεών που θα μας επιτρέψουν να κατανοήσουμε τον κόσμο μας, οφείλεται στην κυριαρχία της μισαλλοδοξίας. Είναι ένα είδος πνευματικής αποβλάκωσης.
Η αντιπαλότητα είναι στοιχείο της δημοκρατίας. Η έχθρα όμως και το μίσος είναι στοιχεία του ολοκληρωτισμού.
Η κυριαρχία της εκτείνεται σε όλα τα πεδία της έκφρασης. Είναι η εύκολη λύση, γιατί δεν χρειάζεται ερμηνεία. Χαρακτηρισμοί όπως «φασίστας», «ρατσιστής», «ομοφοβικός» ή «ακροδεξιός» κυκλοφορούν με την ίδια ευκολία που κάποτε κυκλοφορούσε η κατηγορία του «αντικομμουνισμού». Λέξεις κενές σημασίας, που όμως χρησιμεύουν για να δώσουν ταυτότητα σε όσους τις χρησιμοποιούν. Δεν είναι τυχαίο ότι η επιδημία της μισαλλοδοξίας εξαπλώθηκε μαζί με τη διάδοση του Διαδικτύου. Στον δύσοσμο βάλτο των απόψεων που εκφράζονται ανεξέλεγκτα, ο μισαλλόδοξος λόγος σού επιτρέπει να ξεχωρίσεις. Η μισαλλοδοξία που στρέφεται κατά των Ισραηλινών πολιτών, αλλά και των Εβραίων, που εκφράζεται με το σύνθημα «Λευτεριά στην Παλαιστίνη», προσφέρει την προστασία της ταυτότητας σε όσους το φωνάζουν. Τη μισαλλοδοξία την υποστηρίζει ο ναρκισσισμός. Ο μισαλλόδοξος είναι ένας αποτυχημένος νάρκισσος που ψάχνει ταυτότητα για το σύνδρομό του.
Αυτοί που έκαψαν ζωντανούς τους τρεις υπαλλήλους της Μαρφίν το έκαναν επειδή αυτοί οι τρεις άνθρωποι είχαν την άποψη ότι έπρεπε να πάνε στη δουλειά τους σε ημέρα απεργίας. Δυστυχώς, δεν έχουν βρεθεί ακόμη. Στον καιρό των μνημονίων, ζήσαμε την αποθέωση της μισαλλοδοξίας. Οποιος τολμούσε να υποστηρίξει ότι τα μνημόνια ήταν απαραίτητα για την επιβίωση της χώρας ήταν εχθρός. Σήμερα κατηγορούμε τον Τραμπ ότι ερεθίζει τη μισαλλοδοξία με τις δηλώσεις που έκανε για τη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ, η οποία είναι αποτέλεσμα μισαλλοδοξίας. Ξεχνάμε όμως ότι δέκα χρόνια πριν δικοί μας πολιτικοί, από την Αριστερά ώς την απολιθωμένη Δεξιά, είχαν ανακηρύξει τη μισαλλοδοξία σε κυβερνητικό πρόγραμμα. Οσοι δεν ήσαν μαζί τους ήσαν εχθροί. Οχι αντίπαλοι, εχθροί. Η αντιπαλότητα είναι στοιχείο της δημοκρατίας. Η έχθρα όμως και το μίσος είναι στοιχεία του ολοκληρωτισμού. Δημοσιογράφοι, όπως ο Πορτοσάλτε, καταδικάστηκαν από το συνδικαλιστικό τους όργανο επειδή τόλμησαν να υποστηρίξουν το «Ναι» στο κάλπικο δημοψήφισμα. Σήμερα γίνεται μια προσπάθεια εκ μέρους ορισμένων κύκλων για να καθυστερήσει η δίκη για τα Τέμπη. Φοβούνται ότι θα χάσουν τους εχθρούς τους. Μισαλλόδοξος δεν είναι ο Πούτιν όταν λέει ότι η Ουκρανία, ένα έθνος πενήντα εκατομμυρίων, δεν υπάρχει; Μισαλλόδοξη δεν είναι η Χαμάς και οι παρ’ ημίν υπερασπιστές της, που υποστηρίζουν ότι το κράτος του Ισραήλ δεν έχει δικαίωμα ύπαρξης; Μισαλλόδοξος δεν είναι ο βομβιστής αυτοκτονίας που δολοφόνησε τους θαμώνες του Μπατακλάν και τους σκιτσογράφους του Charlie Hebdo;
Η μισαλλοδοξία είναι η ασθένεια του κόσμου μας. Σηματοδοτεί την ήττα της παιδείας μας και την ήττα των θεμελιωδών αρχών του πολιτισμού μας, της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Υπονομεύει τη δημοκρατία διότι υπονομεύει την εμπιστοσύνη μεταξύ των πολιτών. Είναι φίλος ή εχθρός; Είναι δικός μου ή είναι με τους άλλους. Υπονομεύει την ελευθερία διότι διασπείρει τον φόβο. Μπορεί ο κόσμος μας να μην τελειώσει μ’ ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα. Δεν αποκλείεται όμως να ξεπέσει σ’ έναν χομπσιανό πόλεμο όλων εναντίον όλων, το βασικό επίτευγμα της μισαλλοδοξίας.
