Mόλις είχε αρχίσει η ακαδημαϊκή χρονιά 1961-62 στο London School of Economics. Κάθισα στο μακρόστενο τραπέζι του φοιτητικού εστιατορίου και έβγαλα ένα μπουκαλάκι ελληνικό λάδι για να κάνω πιο γευστικό το αγγλικό φαγητό. Απέναντί μου ένας φοιτητής κοιτάζει προσεκτικά το μπουκάλι και με ρωτάει στα ελληνικά εάν είμαι Ελληνας. Πιάσαμε κουβέντα και έκτοτε γίναμε πολύ καλοί φίλοι.
Μια μέρα τον Δεκέμβριο του 1999 επρόκειτο να δειπνήσουμε οι τέσσερίς μας. Oταν γύρισα σπίτι το απόγευμα, μου λέει η Μπίλλυ ότι η Δάφνη τής τηλεφώνησε και της είπε ότι ο Κώστας είχε πολλή δουλειά στο Μαξίμου και αναβάλλεται το δείπνο. Επειτα από καμιά δεκαριά ημέρες τελικά πήγαμε να δειπνήσουμε οι τέσσερίς μας.
Είπα στον Κώστα: «Δουλεύεις αργά, αλλά τουλάχιστον το Μαξίμου είναι πολύ ευχάριστος χώρος». Μου απάντησε: «Δεν ήμουν στο Μαξίμου. Ημουν στην πόλη σου».
Παραξενεμένος τον ερώτησα τι πήγε να κάνει στην Πάτρα. «Ημουν στην πόλη σου, το Παρίσι (ήμουν senior economist στον ΟΟΣΑ για τρεις δεκαετίες)». Τον ρωτώ «τι πήγες να κάνεις;».
Μου απάντησε: «Εμαθα το μεσημέρι ότι ο πρόεδρος της Γαλλίας, ο Ζακ Σιράκ, θα έβαζε βέτο για την είσοδο της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Του τηλεφώνησα και του είπα ότι το βραδάκι θα τον επισκεφθώ με πάσα μυστικότητα και να μου στείλει ένα αυτοκίνητο στο αεροδρόμιο να με φέρει κατευθείαν στο Προεδρικό Μέγαρο –Palais de l’ Élysée– γιατί θέλω να μιλήσουμε για ένα πολύ σοβαρό εθνικό θέμα – την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. Μόνο ένας συνεργάτης μου και οι δύο πιλότοι γνώριζαν το ταξίδι».
Συνέχισε: «Με περίμενε ένα αυτοκίνητο στη σκάλα του αεροπλάνου και με οδήγησε κατευθείαν στο Élysée. Moυ είπε ο Σιράκ: “Είναι ώρα δείπνου. Κάτσε να φάμε και τα λέμε”. Η συζήτηση κράτησε σχεδόν δύο ώρες και στο τέλος μου λέει: “Το κάνω για σένα, αλλά να ξέρεις ότι η Κύπρος στην Ε.Ε. μάλλον θα μας δημιουργήσει προβλήματα”. Πήρα το αεροπλάνο και κατά τις 3 π.μ. έπεσα να κοιμηθώ στο κρεβάτι μου ευτυχής ότι είχα αποτρέψει πολύ δυσάρεστες εξελίξεις».
Το μυστικό ταξίδι-αστραπή του Ελληνα πρωθυπουργού στο Παρίσι και η νυχτερινή συνάντηση με τον Γάλλο πρόεδρο, που καθόρισε την ευρωπαϊκή πορεία της Κύπρου.
Τον ρώτησα: «Ηταν δύσκολος;». Μου απάντησε: «Αρκετά, και υπήρχε ο κίνδυνος να παρασύρει και άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Είναι πολύ έξυπνος, γνώστης του Κυπριακού, αλλά και συγχρόνως θεωρούσε ότι η Τουρκία έχει έναν σταθεροποιητικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο. Ομως τελικά συμφώνησε μαζί μου».
Του είπα ότι δεν με εκπλήσσει η στάση του Σιράκ. Του ανέφερα ότι το 1988 στην επίσημη επίσκεψη του προέδρου Χρήστου Σαρτζετάκη στη Γαλλία, στο επίσημο δείπνο που παρέθεσε ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν στο Προεδρικό Μέγαρο –το Élysée–, πρώτος έβγαλε λόγο ο Σιράκ, τότε πρωθυπουργός, και είπε περίπου ότι και η Τουρκία μπορεί να έχει έναν σταθεροποιητικό ρόλο. Ολοι μείναμε εμβρόντητοι – γιατί να αναφέρει την Τουρκία. Ευτυχώς, ακολούθησε ο λόγος του φιλέλληνα Φρανσουά Μιτεράν.
Kαι πράγματι, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 11 Δεκεμβρίου 1999 στο Ελσίνκι, με την παρότρυνση του Κ. Σημίτη οι αρχηγοί των κρατών-μελών της Ε.Ε. εψήφισαν ότι «η επίλυση του Κυπριακού –δηλαδή με συγκατάθεση της Τουρκίας– δεν αποτελεί προϋπόθεση για την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε.» και άρχισε η διαδικασία για την ένταξη ως πλήρους μέλους και την 1η Μαΐου 2004 ολοκληρώθηκε, δηλαδή δύο μήνες μετά την αποχώρηση του Σημίτη από την πρωθυπουργία.
Ο Σημίτης ήταν βαθύς γνώστης της Ιστορίας, των ιδιαιτεροτήτων, της κουλτούρας, νοοτροπίας κ.λπ. των ευρωπαϊκών λαών και επιπλέον μιλούσε εξαιρετικά γερμανικά, γαλλικά και αγγλικά και ήξερε πώς να μιλήσει στον καθένα και ποιες είναι οι ευαίσθητες χορδές του και ανάλογα διαμόρφωνε τα επιχειρήματά του. Τον σέβονταν όλοι οι αρχηγοί των ευρωπαϊκών κρατών, καθώς είχε αναβαθμίσει τη διεθνή επιρροή της μικρής Ελλάδος, που ήταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας μετά τον καταστρεπτικό στασιμοπληθωρισμό και τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό.
Λίγες ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα του 2024 γευματίσαμε στη «Βιβλιοθήκη» και στην κουβέντα, ρώτησα τον Κώστα Σημίτη εάν μπορώ να γράψω αυτό που μου είχε διηγηθεί 25 χρόνια νωρίτερα. Μου απάντησε καταφατικά.
Ο κ. Παναγιώτης (Τάκης) Θωμόπουλος είναι πρώην Senior Economist ΟΟΣΑ (Παρίσι), υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, πρόεδρος – διευθύνων σύμβουλος του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), πρόεδρος του Δ.Σ. της Eurobank, πρόεδρος του Δ.Σ. της Εθνικής Τράπεζας.
