Η τρέχουσα παρέμβαση της κυβέρνησης για νομοθέτηση της δεκατριών ωρών ημερήσιας εργασίας δεν είναι μια ουδέτερη, και σε καμία περίπτωση αναγκαία, μεταρρύθμιση. Είναι μια καθαρή πολιτική επιλογή με σαφές ταξικό πρόσημο: μια επιλογή που ευνοεί πολύ συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα τα οποία επιδιώκουν κέρδη, όχι μέσα από την καινοτομία και την ποιοτική εργασία, αλλά μέσα από την εκμετάλλευση και την εξουθένωση των εργαζομένων.
Η πολιτική αυτή παρέμβαση επικοινωνιακά συνοδεύεται από μια ψευδαίσθηση η οποία εκφράζεται με την εξίσωση «περισσότερες ώρες εργασίας=υψηλότερο εισόδημα». Η εξίσωση αυτή εμφανίζεται ως διέξοδος για τα νοικοκυριά που το βιοτικό τους επίπεδο πλήττεται από τους καθηλωμένους μισθούς και την ακρίβεια. Οι εργαζόμενοι αντιλαμβάνονται από την καθημερινή εμπειρία τους ότι η υπερεργασία δεν βελτιώνει τη ζωή τους. Αντίθετα, φθείρει την υγεία τους, πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο εργατικού ατυχήματος, διαλύει την οικογενειακή τους ζωή.
Δυστυχώς όμως οι ανάγκες, η ανέχεια και ό,τι άλλο στο οποίο οδηγούν οι χαμηλότατοι μισθοί, τους εξωθούν σε υπερεργασία σε βάρος όλων όσα προανέφερα. Είναι γνωστό ότι η χώρα μας κατέχει την προτελευταία θέση στην Ευρωπαϊκή Ενωση στο ύψος των αποδοχών των μισθωτών σε μονάδες αγοραστικής δύναμης. Ο κατώτατος μισθός που προσδιορίζεται από το «κράτος – πατερούλη» –όσο κι αν επαίρεται η κυβέρνηση για την αύξησή του– υπολείπεται κατά 9% σε αγοραστική δύναμη από το 2019, που αποτελεί έτος αναφοράς για την κυβέρνηση.
Οι μέσοι μισθοί είναι καθηλωμένοι, καθώς το θεσμικό πλαίσιο των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας (ΣΣΕ) είναι πλήρως απορρυθμισμένο με τους μνημονιακούς νόμους, με αποτέλεσμα η κάλυψη των μισθωτών από ΣΣΕ στη χώρα να είναι κάτω του 30%, όταν η ευρωπαϊκή οδηγία ζητάει μέτρα και «οδικό χάρτη» για να φτάσει τουλάχιστον στο 80%. Και τότε η κυβέρνηση προωθεί την ψευδαίσθηση της «ευκαιρίας εισοδήματος» με το 13ωρο.
Ας εξηγηθούμε λοιπόν…
Οι δύο αριθμοί 13 και 11 που αναφέρονται στις ώρες εργασίας στην ευρωπαϊκή οδηγία είναι αντίστοιχα τα ανώτατα όρια διευθέτησης πέραν του 8ώρου και τα κατώτατα προστασίας του εργαζομένου, δηλαδή ένδεκα τουλάχιστον συνεχείς ώρες για ανάπαυση, ψυχαγωγία, οικογενειακή ζωή κ.λπ. Με τους εμπνευστές της ψευδαίσθησης και με τα μέτρα διευθέτησης, τα όρια ωθούνται στα ύψη για την υπερεργασία, ενώ προκλητικά παραβιάζονται ακόμη τα ελάχιστα όρια προστασίας του εργαζομένου, καθώς οι συντάκτες του ν/σ καμώνονται ότι δεν υπάρχουν χρόνοι μετάβασης προς και από την εργασία, διαλείμματα, χρόνοι προπαρασκευής κ.ά.
Το ερώτημα λοιπόν είναι:
Γιατί τέτοιες ρυθμίσεις; Ποιοι τις ζητούν και γιατί τώρα; Και κυρίως: Γιατί το «κράτος – πατερούλης» έρχεται να παρεμβαίνει ακόμη και στα εξειδικευμένα ζητήματα διευθετήσεων σε κλάδους και επιχειρήσεις, ως μη ώφειλε, αντί να παραπέμψει αυτά τα ζητήματα στην κοινωνική διαπραγμάτευση και στη σύναψη συλλογικών ρυθμίσεων ανάμεσα σε εργαζομένους και εργοδότες;
Δεν ξεχνάμε τις προηγούμενες ανάλογες παρεμβάσεις, π.χ. 13ωρο σε δύο εργοδότες που τώρα επεκτείνεται και στον ίδιο εργοδότη με την επίκληση του «λογικού» επιχειρήματος, αφού ισχύει για δύο διαφορετικούς εργοδότες γιατί όχι και στον ίδιο; Λες και το δεχτήκαμε με την προηγούμενη νομοθέτηση, ώστε να είμαστε θύματα ενός ιδιότυπου «νομοθετικού μιθριδατισμού».
Το ν/σ ασφαλώς και περιέχει και σωστές ρυθμίσεις για άλλα θέματα. Αν η κυβέρνηση απέσυρε τις «κατά παραγγελίαν» διευθετήσεις χρόνου εργασίας και παρέπεμπε τα ζητήματα αυτά στη διευθέτηση μέσω ΣΣΕ, θα άνοιγε δρόμο για τριμερείς συμφωνίες (κυβέρνηση – εργοδότες – εργαζόμενοι).
Μόνο όταν οι εργαζόμενοι έχουν προβλέψιμο χρόνο, επαρκή ανάπαυση και ασφάλεια στην εργασία τους μπορούν να είναι δημιουργικοί, να επενδύουν σε δεξιότητες, να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνική ζωή. Η αποδυνάμωση της προστασίας οδηγεί με μαθηματική βεβαιότητα σε οικονομία χαμηλού κόστους, με εξαντλημένους εργαζόμενους και μη βιώσιμα υπερκέρδη.
Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, η χώρα χρειάζεται ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Ενα πλαίσιο που θα επαναπροσδιορίζει τις εργασιακές σχέσεις. Στο επίκεντρο πρέπει να βρεθεί ο εργαζόμενος ως άνθρωπος με δικαιώματα, όχι ως «κόστος» που πρέπει να συμπιεστεί. Το κοινωνικό συμβόλαιο του 21ου αιώνα οφείλει να θέτει όρια στον χρόνο εργασίας που εγγυώνται την υγεία και ευημερία των εργαζομένων, το δικαίωμα στην ανάπαυση και την προσωπική ανάπτυξη, την ασφάλεια στην εργασία, αξιοπρεπείς αμοιβές με την πλήρη αποκατάσταση του Συλλογικού Εργατικού Δικαίου (ΣΣΕ καθολικές με επεκτασιμότητα, μετενέργεια, συρροή κ.λπ.). Ενα τέτοιο συμβόλαιο δεν είναι μόνο ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης· είναι στρατηγική προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός βιώσιμου αναπτυξιακού υποδείγματος.
Ο κ. Γιάννης Παναγόπουλος είναι πρόεδρος της ΓΣΕΕ.
