Τα στοιχεία δείχνουν μια σταθερά επιδεινούμενη δημογραφική εικόνα της Ελλάδας. Πρόκειται για ανησυχητική εξέλιξη, που αποδυναμώνει τη χώρα σε πολλά επίπεδα. Σε αυτό το πλαίσιο, το λεγόμενο brain gain –η επιστροφή εκείνων που σε πολλές περιπτώσεις ήταν τα «πιο ικανά και λαμπρά» μυαλά– οφείλει να αναδειχθεί σε εθνική στρατηγική προτεραιότητα. Καθώς η δημογραφική παρακμή της χώρας βαθαίνει, γίνεται όλο και πιο σαφές ότι οι εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες που αναζήτησαν εργασία στο εξωτερικό θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια χρήσιμη και καθοριστικής σημασίας ώθηση τόσο για την οικονομία όσο και για την κοινωνία.
Το brain drain, σε συνδυασμό με τα χαμηλά ποσοστά γεννήσεων, αποτελεί σαφή απειλή για το μέλλον της χώρας και απαιτεί άμεσες ενέργειες και καλά σχεδιασμένα μέτρα. Τα γενναιόδωρα κίνητρα για τις πολυμελείς οικογένειες είναι σωστά, αλλά προφανώς δεν αρκούν. Αφορούν δε μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση.
Αντιθέτως, η προσπάθεια επαναπατρισμού όσο το δυνατόν περισσότερων από τις χιλιάδες καταξιωμένων Ελλήνων, που λόγω των προσόντων τους υπήρξαν περιζήτητοι και τελικά μετανάστευσαν στο εξωτερικό, όχι μόνο είναι εφικτή, αλλά θα μπορούσε να προσφέρει στη χώρα σημαντικά οφέλη, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.
Παρά τις διάφορες προτάσεις που έχουν ήδη διατυπωθεί, και σειρά μέτρων, φορολογικών και άλλων, που ήδη εφαρμόζονται, η πραγματικότητα δείχνει ότι χρειάζεται να γίνουν περισσότερα.
Η προσπάθεια επαναπατρισμού όσο το δυνατόν περισσότερων καταξιωμένων Ελλήνων, θα μπορούσε να προσφέρει στη χώρα σημαντικά οφέλη.
Η πολιτική πρέπει να είναι πολυδιάστατη, με στόχο όχι μόνο να πείσει όσους έφυγαν να επιστρέψουν, αλλά και να αποτρέψει εκείνους που παραμένουν στην Ελλάδα, αλλά δυσανασχετούν με το εργασιακό περιβάλλον, από το να φύγουν και αυτοί.
Δεν μιλάμε πλέον για την Ελλάδα της κρίσης χρέους, αλλά για μια οικονομία που βρίσκεται σε τροχιά ανάκαμψης. Εφόσον στηριχθεί στην αξιοκρατία και στον υγιή ανταγωνισμό και πλαισιωθεί από ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις με προοπτική, το σκηνικό θα βελτιωθεί.
Είναι προφανές ότι μια κρίσιμη παράμετρος είναι οι μισθοί που πρέπει να καταστούν πιο ανταγωνιστικοί. Δεν είναι εύκολο να φθάσουν στο επίπεδο αυτών που δίνονται στις μεγάλες δυτικές οικονομίες, αλλά θα πρέπει να είναι επαρκώς υψηλοί ώστε να προσελκύσουν όχι μόνο Ελληνες αλλά και ξένους, οι οποίοι στην εξίσωση της πιθανής μετεγκατάστασης στην Ελλάδα θα συνυπολογίσουν και τις άλλες εκφάνσεις ευημερίας που προσφέρει η χώρα μας – από το κλίμα έως τον τρόπο ζωής.
Τα φορολογικά κίνητρα αποτελούν σημαντικό μέρος της προσπάθειας, καθώς μπορούν να προσελκύσουν τα κατάλληλα στελέχη, να ενισχύσουν τις επενδύσεις και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την άνθηση της καινοτομίας.
Ωστόσο, ταυτόχρονα είναι σαφές ότι απαιτούνται και άλλες ουσιαστικές βελτιώσεις από, μεταξύ άλλων, ένα πιο σύγχρονο εκπαιδευτικό περιβάλλον και ένα καλύτερο σύστημα δημόσιας υγείας, έως την αναβάθμιση των υποδομών.
