Τι θα κάνουν οι μετρ των συνωμοσιών χωρίς παράνομα εύφλεκτα φορτία στα τρένα των Τεμπών; Θα ζητήσουν συγγνώμη από το βήμα της Βουλής, από τις στήλες των εφημερίδων, από τις ιστοσελίδες, τα κοινωνικά δίκτυα και τα πεζοδρόμια, απ’ όπου είπαν τα ψέματά τους; Θα δηλώσουν την πρόθεση να είναι πιο προσεκτικοί πριν μετατρέψουν εικασίες και υποψίες σε «αλήθειες»; Θα μπει η δημόσια συζήτηση σε νέο πλαίσιο, όπου θα μπορούμε να αναλύουμε με σοβαρότητα τα προβλήματα της χώρας, να διαμορφώνουμε λύσεις και να εκτελούμε προγράμματα που θα βελτιώσουν τα πράγματα;
Η απάντηση σε όλες τις ερωτήσεις είναι, δυστυχώς, «Οχι». Ουδείς περιμένει κάτι διαφορετικό απ’ ό,τι συμβαίνει εδώ και δεκαετίες, ίσως ανέκαθεν. Η κυβέρνηση και όσοι περίμεναν τα πορίσματα των ειδικών για να βγάλουν συμπεράσματα θα αισθάνονται δικαιωμένοι. Οι τοκογλύφοι της τράπεζας των συνωμοσιών θα δηλώνουν δικαιωμένοι κι αυτοί, καθώς τίποτα δεν επιβεβαιώνει την ύπαρξη μιας σκοτεινής πλεκτάνης όσο διαψεύσεις και (πάντα «χαλκευμένα») στοιχεία. Οι μονίμως αμφισβητούντες τα πάντα θα υποχρεωθούν να βρουν θέση στο φάσμα μεταξύ κυβέρνησης και Βελοπουλοκωνσταντοπουλέων.
Ολοι θα βρεθούν κάπου, όλοι θα συνεχίσουν να αισθάνονται αδικημένοι και θυμωμένοι, παρότι δικαιωμένοι στα δικά τους μάτια. Εως την επόμενη συμφορά.
Οι θεωρίες συνωμοσίας εμποδίζουν τη διαλεύκανση υποθέσεων, την κατανομή ευθυνών και τον αποκλεισμό της επανάληψης τραγωδιών, όπως αυτή με τα τρένα στα Τέμπη.
Η εξοικείωση με το ψέμα δεν οφείλεται μόνο στο ότι η υπερβολή και η σύγκρουση είναι το Α και το Ω της πολιτικής μας κουλτούρας, στο ότι παρουσιάζουμε εαυτούς πάντα άμεμπτους και τους άλλους ασυγχώρητους, για να κερδίζουμε εύκολους πόντους. Οφείλεται και στην έλλειψη εμπιστοσύνης στη δικαιοσύνη: Δεν περιμένουμε τη διαλεύκανση καμιάς υπόθεσης, ούτε ότι θα λογοδοτήσουν αυτοί που ευθύνονται για μια καταστροφή· ούτε, όμως, θα πληρώσει κάποιο τίμημα όποιος «ενίσχυσε το προφίλ του» ως λαϊκός αγωνιστής με τον καιροσκοπισμό. Οπως το «όλοι ίδιοι είναι» καλύπτει τους ενόχους και ακυρώνει τους τίμιους, έτσι και οι θεωρίες συνωμοσίας εμποδίζουν τη διαλεύκανση υποθέσεων, την κατανομή ευθυνών και τον αποκλεισμό της επανάληψης τέτοιων τραγωδιών.
Αλλος λόγος που η συνωμοσιολογία κυριαρχεί είναι πως ό,τι ενισχύει κάποια υποψία θεωρείται επιβεβαίωση των πιο καχύποπτων, ενώ τα ατελείωτα λάθη των συνωμοσιολόγων δεν μετρούν, καθώς ουδείς περιμένει να λένε την αλήθεια, ούτως ή άλλως. Και οι χειρισμοί της κυβέρνησης στην υπόθεση των Τεμπών ήταν πλούσιο λίπασμα για τους σπόρους της αμφισβήτησης, της απελπισίας και της οργής που συνοδεύουν τόσο τραυματικά γεγονότα – από την ημιπαραίτηση του αρμόδιου υπουργού και το μπάζωμα του χώρου, έως τα κυνικά κόλπα στη Βουλή. Η κυβέρνηση φέρει τεράστιες ευθύνες για το κλίμα που επικράτησε.
Οι χειρισμοί των μεν και τα ψέματα των δε δεν πρέπει να μας αποπροσανατολίζουν από την ουσία της υπόθεσης – ότι η χώρα δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε. Πουθενά. Από την επιλογή, εκπαίδευση και εποπτεία του ανθρώπινου δυναμικού έως την προμήθεια και συντήρηση συστημάτων, από τους ανθρώπους της βάρδιας έως τις κυβερνήσεις – και κυρίως αυτήν που κρατούσε την τύχη της χώρας στα χέρια της τη μοιραία νύχτα. Oπως και με την κρίση χρέους, ευθύνες δεν έχουν μόνο οι πολιτικοί αλλά και η Δικαιοσύνη, ο Τύπος, όλοι οι θεσμοί που δεν συνέβαλαν επαρκώς στη διαμόρφωση μιας πιο λειτουργικής και δίκαιης κοινωνίας. Η μακρόχρονη ανοχή για την ανεπάρκεια και για τη διαφθορά γεννά τέρατα. Τέρατα αληθινά, που δεν μας απασχολούν όσο τα ψέματα που –παρά τα κοντά τους πόδια– πάντα βρίσκονται μπροστά μας.
