Ενα από τα πλέον ενδιαφέροντα φαινόμενα της εποχής μας είναι «η διπλωματία της κολακείας». Σύσσωμη η ηγεσία της Ευρώπης, ο πρόεδρος της Νοτίου Κορέας, ο πρόεδρος Πούτιν, άπαντες προσπαθούν να κολακεύσουν τον πρόεδρο Τραμπ. Το κάνουν με ευρηματικό τρόπο είναι η αλήθεια. Είναι πολύ πιθανό κάτι αντίστοιχο να συνέβαινε και παλαιότερα, απλώς δεν το μαθαίναμε ποτέ. Τώρα ο Τραμπ «δίνει», όπως θα λέγαμε λαϊκά, τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε δημοσιοποιώντας τα γραπτά μηνύματα που του έστειλε. Ή αποκαλύπτει ότι οι κορυφαίοι ηγέτες της Ε.Ε. που τον επισκέφθηκαν στον Λευκό Οίκο τον αποκάλεσαν «πραγματικό πρόεδρο της Ευρώπης». Ο Τραμπ περιμένει αυτού του τύπου την αποθέωση σε κάθε συνάντηση με ξένους ηγέτες στο Οβάλ Γραφείο μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες. Ακόμη και ο Ζελένσκι, που απέτυχε να προσαρμοστεί στον ρόλο του την πρώτη φορά, άλλαξε στάση και πήγε με το κύμα των υπολοίπων τη δεύτερη. Μπορεί κάποιος να φανταστεί πόσες πρόβες κάνουν όλοι αυτοί οι ξένοι ηγέτες, πόσα προφίλ του Τραμπ διαβάζουν, πόσους ειδικούς ψυχολόγους συμβουλεύονται…
Η κολακεία ήταν πάντοτε ένα χρήσιμο εργαλείο επιρροής και εξουσίας. Δύσκολα μπορεί κάποιος να κοιτάξει πίσω από την κουρτίνα χωρίς να εντυπωσιαστεί από το πώς συμπεριφέρονται «σοβαροί άνθρωποι» κάποιας εμβελείας στα εκάστοτε πολιτικά τους αφεντικά. Στην περίπτωση του Τραμπ, το φαινόμενο έχει λάβει βεβαίως άλλη διάσταση. Αρκεί να δει κανείς τις σκηνές από το υπουργικό συμβούλιό του, όπου υπάρχει ένας εμφανής διαγωνισμός υπερβολής στο ποιος θα του κάνει το καλύτερο κομπλιμέντο.
Η κολακεία μπορεί, φυσικά, να γίνει και πάρα πολύ επικίνδυνη, απίστευτα επικίνδυνη. Ειδικά όταν ένας ηγέτης συνηθίζει να ακούει μόνο αυτά που θέλει και του αρέσουν. Είναι κάτι φυσιολογικό που συνήθως έρχεται με τα χρόνια, την κούραση και την απομάκρυνση των… αντιπαθητικών, που επιμένουν να λένε τα πράγματα με το όνομά τους. Ενας ηγέτης χρειάζεται μεγάλη αυτοπειθαρχία και δύναμη για να κρατήσει τους δυσάρεστους κοντά του και να αφήσει τους ευχάριστους να τον διασκεδάζουν χωρίς πραγματικό κόστος.
Η Ιστορία έχει αναδείξει τον κεντρικό ρόλο της κολακείας στην εξέλιξη αυλών, υπερδυνάμεων, αυτοκρατοριών, ακόμη και πολυεθνικών εταιρειών. Ερευνώντας την ταραγμένη δεκαετία του 1960, είχα μία σχετική συνομιλία με τον άνθρωπο που έχασε τελικά τον θρόνο και την ισχύ του, τον πρώην βασιλέα Κωνσταντίνο. Τον ρώτησα αν το μοιραίο καλοκαίρι του 1965 είχε αντιληφθεί ότι ο λαός ήταν εξαγριωμένος μαζί του. «Δυστυχώς όχι», μου απάντησε και συνέχισε: «Βρισκόμασταν κάθε βράδυ σε φιλικά σπίτια αυλικών ή βιομηχάνων εκείνης της εποχής οι οποίοι μου έλεγαν “Μεγαλειότατε, μην ακούτε αυτούς τους αλήτες που φωνάζουν, ο κόσμος είναι μαζί σας”».
