Περπατώντας σε μια ήσυχη γειτονιά της Βιέννης παρατηρώ κάτι σαν μικρό κηπάκο. Στη Βιέννη έχει πολλά αυτοκίνητα. Παρόλο που η πόλη περπατιέται εύκολα και το μετρό έρχεται κάθε ένα λεπτό, αρκετοί έχουν αυτοκίνητο – κάποιο ηλεκτρικό συνήθως (που τουλάχιστον δεν παράγει θόρυβο). Ετσι, μερικές φορές, σε πολύ όμορφους δρόμους, βλέπεις παρκαρισμένα αυτοκίνητα δεξιά και αριστερά.
Μη φανταστείτε πως αναφέρομαι σε δρόμους γύρω από το ιστορικό κέντρο, τα μουσεία κ.λπ. Ή πως δεν υπάρχουν αμέτρητες γωνίες με πλατειούλες, πεζόδρομο και πάρκα. Αναφέρομαι σε οικιστικές ζώνες όπου μένουν άνθρωποι που διεκδικούν σχεδόν κάθε χρόνο τον τίτλο του κατοίκου της πιο βιώσιμης πόλης του κόσμου. Σε μία τέτοια περιοχή με κατοικίες, λοιπόν, είδα μια σειρά παρκαρισμένων αυτοκινήτων υψηλού κυβισμού να διακόπτεται από κάτι σαν μικρό αστικό κηπάκο.
Μισώ τις λέξεις «πάρκο τσέπης», άρα δεν θα τις μεταχειριστώ, γιατί στην Ελλάδα οι όροι αυτοί επιστρατεύτηκαν καταχρηστικά, για να πείσουν τους κατοίκους πως αυτά τα ψήγματα αστικού πρασίνου στις πόλεις τους είναι το καλύτερο δυνατό. Στην αυστριακή αργκό το εγχείρημα ονομάζεται grätzloase και ουσιαστικά αφορά τη νόμιμη κατάληψη ενός χώρου πάρκινγκ προκειμένου αυτός να μετατραπεί σε μικροσκοπικό παρκάκι. Μία ξύλινη πλατφόρμα και μερικοί πάγκοι, κάμποσα φυτά και η δέσμευση των κατοίκων να φροντίζουν τον χώρο αρκούν, ώστε ο δήμος να δώσει έγκριση και λεφτά.
Αυτές οι κατασκευές εμφανίζονται μέσα στην πόλη σαν ασυνέχειες στον ιστό των παρκαρισμένων αυτοκινήτων φανερώνοντας πόσο πολύ χώρο πιάνουν αυτά τα θηρία. Αφαιρώντας ένα, δυο από δαύτα μπορεί κανείς κυριολεκτικά να χτίσει μερικούς πάγκους, να βάλει γλάστρες και να φτιάξει χώρο για υπαίθρια ψιλή κουβέντα με τους γείτονες. Μία grätzloase που είδα έμοιαζε σαν κουλ ξύλινο καπνιστήριο μπροστά από κτίρια γραφείων. Σε μια άλλη καθόταν μια ηλικιωμένη να ξαποστάσει από τον ήλιο. Σε κάμποσες άλλες τέτοιες γωνίτσες κάθονται άνθρωποι που πίνουν ποτό στο χέρι, χωρίς να πληρώσουν μια περιουσία.
Φυσικά, όλ’ αυτά δεν μας είναι καθόλου ξένα. Την περίοδο της οικονομικής κρίσης, το ποτό στο χέρι σε κάποιο πεζούλι ήταν μόδα, ενώ το να πίνεις τον καφέ σου μπροστά από το σπίτι σου ή το μαγαζί σου, σε κάποιο παγκάκι που φροντίζεις εσύ η ίδια περιστοιχισμένη από μερικές γλάστρες και τα κατοικίδιά σου, δεν είναι καθόλου μακρινό.
Χρειάστηκαν απίστευτοι τόνοι σκουπιδοπληροφόρησης για το ενδεδειγμένο τάχα λάιφσταϊλ προκειμένου οι Ελληνες να φτάσουν στο σημείο να παραιτηθούν από τον έλεγχο του δρόμου μπροστά απ’ το σπίτι τους, από τη συναναστροφή με τους γείτονες (χωριάτικη συνήθεια που έπρεπε να εξαλειφθεί), ακόμα και από την ιδέα πως μπορούν οι ίδιοι να παρασκευάσουν έναν αξιοπρεπή καφέ στο σπίτι. Χρειάστηκε η τροπή τους σε μπερδεμένα υπερκαταναλωτικά υποκείμενα που έφτασαν να θεωρούν φτώχεια το να μην έχεις αυτοκίνητα (πληθυντικός!) ή να μην παίρνεις καφέδες στο πλαστικό.
Τέτοια εγχειρήματα επαναδιεκδίκησης του δημοσίου χώρου, όπως αυτό στη Βιέννη, είναι ριζοσπαστικά μ’ έναν ήπιο κι ευγενικό τρόπο. Η πρώτη εντύπωση είναι σοκαριστική: ο χώρος που απελευθερώνεται όταν απαλείφεται μία θέση πάρκινγκ είναι πάρα πολύς! Παράλληλα, έχει κάτι όμορφο και ανυψωτικό η ιδέα πως αναλαμβάνεις να φροντίζεις τα παρτέρια μπροστά στην είσοδο της πολυκατοικίας σου, είναι ένα σημείο ανάκτησης του ελέγχου σ’ έναν κόσμο που μας αποσταθεροποιεί διαρκώς, ειδικά σε ό,τι αφορά το κλίμα. Η οπτική μόλυνση από την παρουσία αυτοκινήτων μειώνεται, για να δώσει τη θέση της σε κακτάκια και πανσέδες ή απλώς…στο ξεκούραστο κενό.
Το ριζοσπαστικό του εγχειρήματος έγκειται ακριβώς σε αυτό: μπορείς να υπάρχεις σε πόλη χωρίς να καταναλώνεις! Κι άλλο ένα στοιχείο: η πόλη είναι (και) δική σου, επομένως καλείσαι να σκουπίζεις το παρκάκι και να φροντίζεις τα λουλούδια που φύτεψες, να χειρίζεσαι τη γραφειοκρατία με τον δήμο και να αξιοποιείς την επιδότηση που χορηγεί η Διοίκηση για τη συντήρηση της κατασκευής. Φυσικά, όσοι ενδεχομένως μαζεύονται σ’ αυτά τα παρκάκια να φάνε μια πίτσα απ’ το κουτί ή να ανταλλάξουν απόψεις μπορούν να θορυβούν μόνο μέχρι μία συγκεκριμένη ώρα, κι αν θέλουν ν’ ακούσουν μουσική μπορούν να τη βάλουν μόνον πολύ χαμηλά.
