Αν η μείωση των μεταναστευτικών ροών οφείλεται στην «αυστηροποίηση της μεταναστευτικής μας πολιτικής» και συγκεκριμένα στην αμφιλεγόμενη τρίμηνη αναστολή εξέτασης των αιτημάτων ασύλου, αυτό σημαίνει ένα πράγμα: ότι οι παράνομοι μετανάστες και οι διακινητές παρακολουθούν στενά την ελληνική επικαιρότητα και ειδησεογραφία· ότι κανονικά θα αναλάμβαναν το ρίσκο του πνιγμού για να έρθουν στην Ελλάδα, αλλά τώρα που ενημερώθηκαν για τη νέα πολιτική της κυβέρνησης, άλλαξαν γνώμη. Εφόσον όμως το προσφυγικό κύμα ανασχέθηκε χάρη στο προσωρινό μέτρο, η λογική λέει πως όταν το μέτρο αυτό πάψει να ισχύει και οι αιτήσεις ασύλου μπορέσουν να υποβληθούν και να εξεταστούν και πάλι όπως πριν, οι πρόσφυγες θα αρχίσουν να καταφθάνουν ξανά στις ελληνικές ακτές σωρηδόν. Ποιο είναι, λοιπόν, το κέρδος που αποκόμισε η χώρα από τη στρατηγική Πλεύρη; Eνας ήσυχος Αύγουστος σε σχέση με τον ταραχώδη Ιούλιο; Επίκειται όμως και νέο αποτρεπτικό φόβητρο: το νέο νομοσχέδιο ποινικοποίησης της παράνομης παραμονής στη χώρα, που μάλλον σκοπεύει να λειτουργήσει ως αντιστάθμισμα των αιτήσεων ασύλου, οι οποίες δεν γίνεται να παρακωλύονται για πάντα. Αν απορρίπτεται η αίτησή σου, λοιπόν, είτε θα φεύγεις είτε θα κάνεις φυλακή. Πρόκειται για μάταιη προσπάθεια. Στη χώρα διαμένουν ήδη αναρίθμητα άτομα με ασαφές στάτους και μπλεξίματα με τον νόμο. Το να καταστήσεις τον παράνομο ακόμη πιο παράνομο δεν αλλάζει κάτι επί της ουσίας.
Ευσεβείς πόθοι και ουσία
Σε ό,τι αφορά το προσφυγικό, η κυβέρνηση έρχεται αντιμέτωπη με το κόστος του λαϊκισμού της, τον οποίο εν μέρει καλλιέργησε από φόβο μήπως ο αντίστοιχος λαϊκισμός των δεξιότερων διεμβολίσει την εκλογική της βάση. Τα περίπλοκα προβλήματα δεν λύνονται με μονοσήμαντες απαγορεύσεις και αδέξια νομοθετήματα (συχνά, στα όρια της εγχώριας και ευρωπαϊκής νομιμότητας). Ούτως ή άλλως, οι δράσεις αυτού του τύπου δεν στοχεύουν στο πρόβλημα αλλά στο σύμπτωμα. Σ’ αυτή τη λογική κινείται και η απόφαση για περιορισμό των προσφυγικών επιδομάτων, αντί των οποίων, σύμφωνα με τον υπουργό, θα δίδονται «ευκαιρίες σε όσους έχουν άσυλο να αποκτήσουν δεξιότητες, να μάθουν τη γλώσσα, να εργαστούν και να ενταχθούν παραγωγικά στην κοινωνία». Γιατί πρέπει να κοπούν τα επιδόματα για να γίνει το αυτονόητο; Αποκλείει η μία διαδικασία την άλλη; Το ότι η πολιτική ένταξης των προσφύγων παρουσιάζεται τώρα ως καινοτομία και στόχος είναι ενδεικτικό της ελάχιστης σκέψης που έχει επενδυθεί μέχρι στιγμής σε αυτήν. Στην πραγματικότητα, η μεταναστευτική πολιτική θα έπρεπε να εστιάζει κυρίως στους μηχανισμούς ένταξης. Τα κλειστά σύνορα και οι απελάσεις είναι ως επί το πλείστον ευσεβείς πόθοι· οι εξαιρέσεις στον κανόνα. Αυτό που μπορεί να γίνει, είναι να γνωρίζουμε ποιους κρατάμε και να κάνουμε το καλύτερο δυνατόν με αυτούς.
Αποδιοπομπαίος τράγος
Ο πόλεμος που φαίνεται να ξεκινάει τώρα ανάμεσα στην κυβέρνηση και στις ΜΚΟ δεν είναι καινοφανής. Κάθε φορά που η κυβέρνηση τα βρίσκει σκούρα στο μεταναστευτικό ζήτημα, επιρρίπτει σε όσους ασχολούνται επαγγελματικά με αυτό, από μη κυβερνητική θέση, την ευθύνη για ό,τι η κοινωνία αντιλαμβάνεται και βιώνει ως εισβολή, πληθυσμιακή αντικατάσταση, πολιτισμική αλλοίωση κ.λπ., προκειμένου να αποφύγει τη λογοδοσία που προβλέπει ο θεσμικός της ρόλος. Από την άλλη, δεν είναι κρυφό ότι πολλές ΜΚΟ έχουν όντως δική τους ατζέντα, που επιλέγει να μη λαμβάνει υπ’ όψιν πρακτικές παραμέτρους (υπάρχει, για παράδειγμα, όριο στον αριθμό προσφύγων που μπορεί να αφομοιώσει μία πόλη/χώρα; Την απάντηση σίγουρα δεν μπορούν να δώσουν όσοι πληρώνονται για να περιθάλπουν πρόσφυγες). Δουλειά του κράτους, ωστόσο, δεν είναι ούτε να στοχοποιεί τις ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες συλλήβδην ούτε να τσακώνεται με υπαλλήλους του υπουργείου Μετανάστευσης. Η απάντηση στα ερωτήματα που γεννούν οι σύνθετες καταστάσεις είναι ο ρεαλισμός, η οργάνωση και η τήρηση μιας σταθερής πολιτικής που δεν θα αλλάζει ανάλογα με τις κραυγές και τα χειροκροτήματα του πλήθους. Oταν η κυβέρνηση σοβαρευτεί, θα μειωθούν και οι ανούσιες κόντρες της. Iσως μειωθούν και τα προβλήματά μας.
