Δεκάδες τμήματα στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση έχουν συγχωνευθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της μείωσης του μαθητικού πληθυσμού (συνέβαλε και η δημοσιονομική χρεοκοπία). Πλέον έφτασε η ώρα το καμπανάκι να χτυπήσει για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οπως παρουσίασε χθες η «Κ», από το 2026 η δημογραφική καθίζηση θα χτυπήσει και την ανώτατη εκπαίδευση, καθώς ολοκληρώνουν το Λύκειο οι μαθητές που γεννήθηκαν κατά την έναρξη της κρίσης, το 2009-2010. Το 2010 στην Α΄ Δημοτικού είχαν εγγραφεί περίπου 115.000 παιδιά, ενώ το 2025 αναμένονται μόλις 71.200 – δηλαδή περί τα 44.000 λιγότερα μέσα σε μόλις 15 χρόνια. Η σωρευτική απώλεια νέων μαθητών φτάνει τις 330.000.
Με αυτά τα δεδομένα τα ελληνικά πανεπιστήμια θα έχουν σημαντική απώλεια φοιτητών. Ηδη φέτος, ενώτο υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε ότι θα διατεθούν 68.788 θέσεις για το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026 στα ΑΕΙ, λόγω της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής έμειναν από τους υποψηφίους των Γενικών Λυκείων συνολικά 10.636 κενές θέσεις.
Ορθώς, λοιπόν, οι πρυτάνεις ζητούν διάλογο για τις επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση –και κυρίως στα περιφερειακά ΑΕΙ με αντικείμενα χαμηλής ζήτησης– και αυτός έπρεπε να έχει ήδη ξεκινήσει με πρωτοβουλία της πολιτείας · όλοι γνωρίζουν το πρόβλημα εδώ και χρόνια.
Η γνώση της κατάστασης των ελληνικών ΑΕΙ και της πολιτικής και ακαδημαϊκής πραγματικότητας προσδίδει το μέγεθος των προσδοκιών και για τη διενέργεια διαλόγου και για τα αποτελέσματά του. Σε πολιτικό επίπεδο επί δεκαετίες ιδρύθηκαν στην περιφέρεια τμήματα ΑΕΙ για να ενισχυθούν οι τοπικές οικονομίες από το «συνάλλαγμα» των φοιτητών.
Σε ακαδημαϊκό επίπεδο εξυπηρετήθηκαν ουκ ολίγοι επιστήμονες που βρήκαν στα νέα ΑΕΙ θέση διδάσκοντος. Οχι πως το έργο των νέων ΑΕΙ είναι αμελητέο, αλλά είναι δεδομένο ότι 430 τμήματα που έχει η Ελλάδα είναι πολλά.
Ποιος θα συναινέσει να κλείσουν σήμερα τμήματα, όπως θα «επιβάλει» η δημογραφική γήρανση; Οι πανεπιστημιακοί που ανησυχούν για τις θέσεις τους; Θυμίζω τις πρόσφατες έντονες αντιδράσεις των τμημάτων Φιλολογίας γιατί επρόκειτο να κοπεί μία ώρα την εβδομάδα Αρχαίων από την Α΄ Λυκείου· αδιαφορούν βεβαίως για τις στρατιές ανέργων φιλολόγων που παράγουν.
Ή μήπως θα αποφασίσουν λουκέτο σε ΑΕΙ οι πολιτικοί και τα κόμματα, όταν φοβούνται τις αντιδράσεις των ψηφοφόρων που θα χάσουν τα ενοίκια των φοιτητών της περιοχής τους;
