Επειτα από τόσες καλοκαιρινές πυρκαγιές, τόσες απώλειες και τόσο προβληματισμό σε επίπεδο κοινωνίας και θεσμών, το λογικό θα ήταν κάτι να είχε αλλάξει. Ή οι φωτιές θα έπρεπε να έχουν μειωθεί ή η συζήτηση γι’ αυτές να έχει ωριμάσει. Αντί να μιλάμε για τα φυσικά φαινόμενα μοιρολατρικά, καφενειακά ή υστερικά, θα έπρεπε να μιλάμε για συγκεκριμένα μέτρα που απέδωσαν ή δεν απέδωσαν, για τεχνολογίες ικανές να συμβάλουν στο έργο της πρόληψης και της κατάσβεσης, για νέες επιχειρησιακές μεθόδους που θα προσφέρουν ό,τι δεν προσέφεραν οι προηγούμενες. Απ’ ό,τι φαίνεται, όμως, η χώρα δεν έχει προοδεύσει σε τίποτα: και οι φωτιές συνεχίζονται αμείωτες και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε το φαινόμενο παραμένει απαράλλακτος. Κάθε χρόνο, αποδεικνυόμαστε απροετοίμαστοι ακόμη και για τα ενδεχόμενα για τα οποία υποτίθεται ότι έχουμε προετοιμαστεί. Από την πλευρά του κράτους παρατηρείται μια ατάκτως εκλογικευμένη ηττοπάθεια: η κλιματική αλλαγή ως γενική πραγματικότητα και το 112 ως ελάχιστο μέτρο προφύλαξης έχουν δημιουργήσει στην κυβέρνηση την πεποίθηση ότι οι φωτιές είναι σε γενικές γραμμές αναπόδραστες και ότι το μόνο που μας μένει είναι να βγούμε από τον δρόμο τους εγκαίρως όταν ξεσπάσουν. Η επίσημη πολιτική του κράτους δίνει την εντύπωση πως αρνείται την πιθανότητα μερικής ανατροπής της κατάστασης: η φωτιά δεν μπορεί παρά να κάνει το καταστροφικό της έργο κι εμείς δεν έχουμε παρά να κάνουμε τον σταυρό μας (και να δείξουμε ευγνωμοσύνη αν μείνουμε ζωντανοί).
Ο,τι μπορούμε κάνουμε
Η άποψη που εξέφρασε η Σοφία Βούλτεψη σχετικά με την αριθμητική ανεπάρκεια των εγχώριων εθελοντών ακούγεται εξωφρενική, αλλά στην πραγματικότητα είναι εναρμονισμένη με το ευρύτερο κυβερνητικό αφήγημα. Ουσιαστικά, αυτό που λέει η βουλευτής είναι ότι οι δυνατότητες του κρατικού μηχανισμού είναι πεπερασμένες· όποιος λοιπόν, εκτός από τη ζωή του, επιθυμεί να σώσει και τα ζώα του, το σπίτι του, τα χωράφια του και τα υπόλοιπα υπάρχοντά του ας επενδύσει σε εναλλακτικές μεθόδους προστασίας. Είναι όμως άλλο να βλέπει κανείς το κράτος ως θεϊκό σωτήρα απέναντι σε μια δύναμη που ακόμη και οι πιο προηγμένες χώρες αδυνατούν να τιθασεύσουν και άλλο το ίδιο το κράτος να παραιτείται από την προσπάθεια να εξασφαλίσει στους πολίτες του κάτι παραπάνω από το στοιχειώδες. Είναι άλλο πράγμα ο ρεαλισμός και άλλο να λειτουργούν οι θεσμοί ως προφήτες της καταστροφής. Αν η κυβέρνηση πιστεύει πως έχει αγγίξει το απόγειο της αποτελεσματικότητάς της, ας το πει. Ας μην ταυτίζει, όμως, τα όρια των ικανοτήτων της με τα όρια του εφικτού.
Πήχυς στο πάτωμα
Η τραγωδία του Ματιού έχει θέσει πολύ χαμηλά τον πήχυ των προσδοκιών μας από τις Αρχές και, επιπλέον, χρησιμοποιείται κατά κόρον από την κυβέρνηση ως φόβητρο. Η επωδός την οποία καθιέρωσε η ανησυχία μήπως ξανακαούν 104 άνθρωποι μέσα σε λίγες ώρες είναι το ταπεινά αποφθεγματικό «τα σπίτια ξαναχτίζονται», που υπονοεί ότι η απώλειά τους δεν θα έπρεπε να μας απασχολεί ιδιαίτερα. Πρόκειται για ψέμα, το οποίο ποντάρει στην ολιγάρκεια που γεννά ο τρόμος. Τα καμένα σπίτια δεν ξαναχτίζονται γιατί, για να ξαναχτιστούν, απαιτούν χρήματα που οι περισσότεροι πολίτες δεν διαθέτουν και ούτε πρόκειται να αποκτήσουν (ειδικά αν δεν έχουν σπίτι να μείνουν!). Σε κάθε περίπτωση, τα σπίτια δεν είναι μόνο τούβλα και μπετόν, αλλά αντιπροσωπεύουν ένα ολόκληρο σύστημα διαβίωσης, χωρίς το οποίο η ζωή, ακόμη κι αυτή που σώθηκε από τις φλόγες, διατρέχει διαρκή και μεγάλο κίνδυνο. Η έμφαση στη διάσωση της ανθρώπινης ζωής αποτελεί σωστή προτεραιότητα, όμως η αντίληψη πως η αποφυγή του θανάτου είναι το μοναδικό ζητούμενο από ένα σύγχρονο κράτος στην αντιμετώπιση μιας κρίσης, συνιστά έναν ιδιότυπο ελιτισμό: «Σας κρατήσαμε ζωντανούς, τι άλλο θέλετε;». Οι πυρόπληκτοι θέλουν να ανέβει ο πήχυς λίγο πιο ψηλά· το δικαίωμα όχι απλώς να ζουν, αλλά να ζουν χωρίς άγχος ότι η φωτιά θα τους βρει ακόμη και μες στην πόλη.
