Το αρκτικόλεξο ΟΠΕΚΕΠΕ, που έως πρότινος φάνταζε λέξη απομεινάρι ακατάληπτης γλώσσας, έχει φτάσει να αποτελεί απαραίτητη αναφορά σε κάθε «ψαγμένη» –ή και όχι– συζήτηση. Μαζί της ξεμύτισαν και τα δύο στερεότυπα κλισέ στα οποία καταφεύγει όποιος καταπιάνεται ευκαιριακά με τον αγροτικό τομέα, που συνήθως δεν αποτελεί θέμα συζήτησης αν δεν υπάρχουν τρακτέρ στους δρόμους. Και όμως, οι δύο αιώνιες παραδοχές για τον αγροτικό κόσμο πάνω στις οποίες βασίζουμε την κριτική μας, δεν ισχύουν.
Κλισέ 1ο: οι αγρότες κάθονται και παίρνουν τις επιδοτήσεις.
Οι άμεσες ενισχύσεις, οι επιδοτήσεις που παίρνουν οι αγρότες μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), είναι στήριξη εισοδήματος που αποφασίστηκε να υπάρχει ώστε οι άνθρωποι που ζούμε στις πόλεις –οι περισσότεροι δηλαδή– να έχουμε τρόφιμα σε προσιτές τιμές και η βιομηχανία τροφίμων να έχει φθηνή πρώτη ύλη. Η επιδότηση των αγροτών, λοιπόν, έμμεσα επιδοτεί όλη την αγορά. Επειδή καταλαβαίνω ότι πολλοί θα σκεφτούν «ναι, αλλά τα τρόφιμα είναι ακριβά», να πούμε ότι η τιμή τους δεν διαμορφώνεται από τους αγρότες. Από το χωράφι πάντως φεύγουν σε πολύ χαμηλές τιμές τα περισσότερα αγροτικά προϊόντα. Οι επιδοτήσεις, λοιπόν, είναι ένα είδος μισθού για τους αγρότες και τον μισθό του ο καθένας έχει δικαίωμα να τον ξοδέψει όπως νομίζει. Κάποιος αγρότης αγοράζει ακριβό αυτοκίνητο ή πηγαίνει πολυτελείς διακοπές, άλλος σπουδάζει τα παιδιά του και άλλος επενδύει στη δουλειά του για να χτίσει ένα καλύτερο μέλλον.
Διαφορετικά είναι τα κονδύλια που πηγαίνουν στους αγρότες –ή έτσι θα έπρεπε– μέσω των αγροτικών προγραμμάτων ως κίνητρο και εργαλείο για να αλλάξουν δομικά στοιχεία της αγροτικής παραγωγής. Σ’ αυτή την περίπτωση ο ωφελούμενος θα πρέπει να τηρήσει τους όρους του προγράμματος στο οποίο εντάχθηκε – να κάνει δηλαδή αυτά για τα οποία έλαβε χρηματοδότηση. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του έργου, όμως, κάποιος χρειάζεται να ασκεί έλεγχο βήμα βήμα. Γιατί, ας μη γελιόμαστε, οι περισσότεροι θα διαλέγαμε τον εύκολο δρόμο για να πάρουμε χρήματα αν κάποιος δεν μας ανάγκαζε να τηρούμε δεσμεύσεις και προδιαγραφές.
Kλισέ 2ο: η Ελλάδα δεν παράγει τίποτα. Και όμως. Οι εξαγωγές αγροδιατροφικών προϊόντων το 2023 σημείωσαν άνοδο 9,5%, φθάνοντας στο ιστορικό υψηλό των 10,85 δισ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση για τρίτη συνεχή χρονιά (ανάλυση Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών). Να τονίσουμε ότι το 2021 το αγροδιατροφικό εμπορικό ισοζύγιο έγινε πλεονασματικό έπειτα από 36 χρόνια.
Καλό είναι στις κρίσεις να λέμε τα πράγματα όπως είναι, για να έχουμε τουλάχιστον την ευκαιρία να πάμε παρακάτω. Αλλιώς, το μόνο που μένει είναι οργή, απογοήτευση και τελικά παραίτηση.
