Αυτή τη στιγμή το κράτος του Ισραήλ διαπράττει φοβερά εγκλήματα πολέμου στη Γάζα. Αυτό πια το βλέπουν και το παραδέχονται εκατοντάδες προοδευτικοί, φιλελεύθεροι, αριστεροί Εβραίοι διανοούμενοι. Δεν ξέρω αν αυτό που συμβαίνει μπορεί να χαρακτηριστεί εθνοκάθαρση ή γενοκτονία. Προσωπικά διστάζω να χρησιμοποιήσω αυτές τις λέξεις και σοκάρομαι όταν εργαλειοποιούνται με τόση ελαφρότητα στη δημόσια συζήτηση από μη ειδικούς. Αλλά παρακολουθώ με μεγάλο ενδιαφέρον Εβραίους διανοουμένους, που έχοντας τη γνώση και το ηθικό κύρος, τολμούν να το κάνουν.
Ομως, όσα συμβαίνουν κατά Ισραηλιτών, αλλά και γενικά Εβραίων στην Ελλάδα και αλλού, είναι το αποτέλεσμα ενός χυδαίου αντισημιτισμού που εκδηλώνεται με απύθμενο μίσος. Εχω ήδη γράψει στην «Καθημερινή» για το θέμα κι έχω εξηγήσει γιατί ενώ η σκληρή κριτική στο κράτος και την κυβέρνηση του Ισραήλ και η υποστήριξη των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων για αυτονομία, δικαιοσύνη και πλήρη πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα είναι απολύτως θεμιτά, οι αντιδράσεις μεγάλου μέρος δημοσιολογούντων και «ακτιβιστών» είναι σαφέστατα αντισημιτικές.
Δυστυχώς, ένα κομμάτι της Αριστεράς διολισθαίνει σε αυτό που υποτίθεται πως πολεμά. Ο αντισημιτισμός στην Ελλάδα φαίνεται να έχει μετασταθεί από την Ακροδεξιά (που πλέον είναι κυρίως ισλαμοφοβική) στο άλλο άκρο του πολιτικού φάσματος, φορώντας τον μανδύα του «αντισιωνισμού» και της δήθεν αλληλεγγύης στους Παλαιστινίους.
Μετά τις «περιπολίες» στο κέντρο της Αθήνας είχαμε τις πρωτοφανείς εικόνες στα ελληνικά νησιά, όπου ομάδες διαδηλωτών (ευτυχώς ελάχιστοι) επιτίθενται φραστικά σε Ισραηλινούς τουρίστες και επιχειρούν να εμποδίσουν την αποβίβασή τους. Οι εικόνες αυτές προκαλούν ντροπή. Πρόκειται για εκδηλώσεις μίσους εναντίον ανθρώπων λόγω της εθνικής – θρησκευτικής τους ταυτότητας, δηλαδή εκδηλώσεις γνήσιου αντισημιτισμού. Ομως τίποτε δεν υπάρχει που να μπορεί να τις δικαιολογήσει. Οσοι επιχειρούν να ξεπλύνουν αυτές τις πράξεις, δεν είναι απλώς αντισημίτες, δεν έχουν καν τη δυνατότητα να κάνουν βασικές ηθικές διακρίσεις. Αυτό φαίνεται από τη φτήνια των επιχειρημάτων τους: «Οι τουρίστες είναι πιθανόν… εγκληματίες πολέμου» ή «έχουν ευθύνη γιατί στηρίζουν ως κοινή γνώμη και ψηφοφόροι τον Νετανιάχου, κ.λπ.».
Δεν γίνεται η δίκαιη οργή για τη Γάζα να εκτρέπεται σε τυφλό μίσος κατά όλων των Ισραηλινών ή όλων των Εβραίων.
Πόσο μεγάλη είναι η υποκρισία όσων σήμερα εξεγείρονται αποκλειστικά για τη Γάζα, αλλά επιδεικνύουν εντελώς διαφορετική στάση σε άλλες περιπτώσεις πολέμου και εγκλημάτων; Ούτε ένας από τους «αγανακτισμένους» δεν διανοήθηκε να εκδιώξει Ρώσους τουρίστες αντιδρώντας στη σφαγή αμάχων στην Ουκρανία. Δεν φαίνεται να γνωρίζουν ή να ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στην ευρύτερη περιοχή, σε συγκρούσεις, εμφυλίους και εθνοκαθάρσεις με πολλαπλάσια θύματα. Οι Παλαιστίνιοι γι’ αυτούς είναι χρήσιμοι ως θύματα του Ισραήλ, αλλά άχρηστοι ως θύματα της Χαμάς και του Ιράν. Οι ευαισθησίες τους εξαντλούνται στο Ισραήλ και αυτή η μονομέρεια γεννά εύλογα ερωτήματα: Γιατί μόνο εκεί; Διότι στα μάτια τους κάποιοι λαοί είναι «αναλώσιμοι», ενώ άλλοι «χρήσιμοι», ανάλογα με τις ιδεοληψίες με τις οποίες ενηλικιώθηκαν πολιτικά. Εχουν φτάσει στο σημείο να ζητούν από Ελληνες Εβραίους να κάνουν δήλωση μετανοίας καταδικάζοντας το Ισραήλ και «να μην προκαλούν». Η απαίτηση να αποκηρύξει ένας άνθρωπος κάτι «επειδή είναι Εβραίος», όχι μόνο τον στοχοποιεί ως ύποπτο, αλλά ουσιαστικά τον καθιστά όμηρο των πράξεων τρίτων. Δεν γίνεται η δίκαιη οργή για τη Γάζα να εκτρέπεται σε τυφλό μίσος κατά όλων των Ισραηλινών ή όλων των Εβραίων. Η μετάθεση ευθυνών συλλογικά σε ένα ολόκληρο έθνος είναι ο ορισμός του ρατσισμού και βρίσκεται στην καρδιά του αντισημιτισμού.
Αλλά αυτού του είδους ο αντισημιτισμός έχει κι ένα ακόμη δυσάρεστο αποτέλεσμα: ενισχύει όσους επιχειρούν να ξεπλύνουν τα εγκλήματα πολέμου του Ισραήλ. Ετσι, μετά τα γεγονότα στη Σύρο είχαμε δύο ομάδες να πανηγυρίζουν: οι αριστεροί αντισημίτες που ικανοποιήθηκαν με την εκδίωξη των Ισραηλινών και οι ακροδεξιοί που έχουν ταυτιστεί με τον Νετανιάχου και τα εγκλήματα του ισραηλινού κράτους στη Γάζα. Οι δεύτεροι θεωρούν ότι δικαιώνονται με κάθε πράξη αντισημιτισμού.
Κάτι τελευταίο αλλά απαραίτητο. Ο αντισημιτισμός εκδηλώνεται και διακρίνεται αμέσως γιατί συνοδεύεται από ρητορική μίσους κατά των Εβραίων. Είναι απεχθής αυτή η ρητορική, αλλά δεν πρέπει να ποινικοποιείται. Το γράφω αυτό εξαιτίας του ζητήματος που ανέκυψε με την επίκληση του αντιρατσιστικού νόμου εναντίον όσων πρωταγωνίστησαν στα επεισόδια. Εδώ χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Ο εν λόγω (επικίνδυνος και απαράδεκτος για μένα) νόμος τιμωρεί όποιον δημόσια, με πρόθεση, υποκινεί ή προτρέπει σε πράξεις που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία. Είναι προφανές ότι η απλή έκφραση μιας γνώμης ή η συμβολική διαμαρτυρία δεν μπορεί να διώκεται, όσο αιχμηρή ή ενοχλητική κι αν είναι. Για παράδειγμα, το να κρατάει κάποιος μια παλαιστινιακή σημαία ή ένα πλακάτ «Free Palestine» σε δημόσιο χώρο δεν συνιστά υποκίνηση μίσους εναντίον των Ισραηλινών – όπως ακριβώς και το να ανεμίζει κάποιος την ισραηλινή σημαία δεν υποκινεί μίσος κατά των Παλαιστινίων. Μπορεί τέτοιες κινήσεις να είναι προκλητικές ή να προκαλούν οργή, όμως αυτό είναι το τίμημα της ελευθερίας έκφρασης σε μια δημοκρατία.
*Ο κ. Αριστείδης Ν. Χατζής είναι καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών και διευθυντής του Εργαστηρίου Πολιτικής και Θεσμικής Θεωρίας και Ιστορίας των Ιδεών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
