Στη Γάζα μαίνεται εδώ και μήνες μια ανθρωπιστική τραγωδία, οι συνέπειες της οποίας είναι πολυεπίπεδες και ενδεχομένως μακροχρόνιες. Η λύση του Παλαιστινιακού στη βάση των δύο κρατών, όσες αναγνωρίσεις και αν ακολουθήσουν δύσκολα θα προωθηθεί, εκτός εάν έχουμε αλλαγή ρότας από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή το Ισραήλ. Υπό μία έννοια, λοιπόν, η εκδήλωση πρόθεσης αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους τον Σεπτέμβριο από τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά, οπωσδήποτε συνιστά ανατροπή, καθότι πρόκειται για τις πρώτες τρεις από τις επτά ισχυρότερες χώρες του πλανήτη, εντούτοις, πέραν του ισχυρού συμβολισμού, στην ουσία ο στόχος είναι η επιβολή κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα και ο τερματισμός του μερικού αποκλεισμού των κατοίκων της από την πρόσβαση στα απολύτως απαραίτητα για την επιβίωσή τους. Aρα, ειδικότερα στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, ακόμη ίσως και του Καναδά, σε περίπτωση που το Ισραήλ προβεί στις αναγκαίες προσαρμογές, δεν αποκλείεται να τροποποιήσουν τη στάση τους κατά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Γιατί όμως αποφάσισαν τώρα να θέσουν ζήτημα αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους;
Κοινός στόχος είναι η ανάκτηση ή μάλλον η διάσωση της ηθικής υπόστασης της Δύσης και ειδικότερα της εικόνας της απέναντι τόσο στον αραβικό κόσμο όσο και στον «Παγκόσμιο Νότο». Οι εικόνες που προβάλλονται καθημερινά αποτελούν γροθιά στο στομάχι. Eτσι, κάποιες χώρες εντός του δυτικού στρατοπέδου αισθάνονται ότι πρέπει να περισώσουν τη χαμένη τιμή όσων δεν αντιδρούν απέναντι σε όσα τεκταίνονται στη Γάζα. Aλλωστε η Δύση βρίσκεται στο στόχαστρο, θεωρούμενη συνένοχη, και προς τούτο όσο κι αν οι περισσότερες χώρες πλην Ηνωμένων Πολιτειών δεν είναι σε θέση να επηρεάσουν τη στάση της σημερινής κυβέρνησης του Ισραήλ, είναι υποχρεωμένες να δείχνουν δημόσια την αντίθεσή τους με την επιλογή της τελευταίας να καταστήσει ανυπόφορες τις συνθήκες διαβίωσης στη Γάζα. Είναι υπαρκτός ο κίνδυνος, ενώ ο δυτικός συνασπισμός έτσι κι αλλιώς κλονίζεται εκ των έσω, όχι μόνο να χάσει την έξωθεν καλή μαρτυρία, αλλά και την επιρροή του σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Eνας επιπλέον λόγος είναι η αναγκαστική αποστασιοποίηση από Τραμπ και Νετανιάχου, στο ιδανικό σενάριο και η άσκηση πίεσης προς αυτούς, διότι είναι σαφές ότι ο πρώτος δεν έχει συγκεκριμένο πλάνο για το μέλλον της Γάζας και την επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος, ο δε δεύτερος τροφοδοτείται από τη συντήρηση των μετώπων και φαίνεται να έχει υιοθετήσει τις πιο ακραίες αντιλήψεις. Κάποιοι εκ των Ευρωπαίων, συνειδητοποιώντας ότι δεν είναι εύκολο να βρουν κοινό τόπο με τον πρόεδρο Τραμπ –ούτε βέβαια τους αντιμετωπίζει με συμμαχική αντίληψη και εφόσον δεν μπορούν να τον εμπιστευτούν– επιλέγουν τη διαφοροποίηση ώστε να διατηρήσουν μια σχετική αξιοπιστία και να παραμείνουν συνομιλητές των μουσουλμανικών και αραβικών ηγετών. H μόνη χώρα που μπορεί εν τέλει να επηρεάσει την αμερικανική διοίκηση είναι η Σαουδική Αραβία. Aλλωστε, οι συμφωνίες του Αβραάμ δεν θα είναι ολοκληρωμένες χωρίς τη συμμετοχή των Σαουδαράβων, κάτι που υπό τις παρούσες συνθήκες είναι ανέφικτο.
Απαιτούνται πρωτοβουλίες από την Αθήνα με έμφαση στην ανασυγκρότηση του δικτύου ανθρωπιστικής βοήθειας, στη νοσηλεία βαριά τραυματισμένων και αρρώστων, κυρίως παιδιών, στην προσφορά εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε δύσκολη θέση, γιατί έχει επιλέξει ορθά το Ισραήλ ως έναν εκ των δύο –μαζί με την Αίγυπτο– κορυφαίων εταίρων της στην ευρύτερη περιοχή και προς τούτο δεν αναμένεται να στοιχηθεί πίσω από τις χώρες που αναγνωρίζουν το παλαιστινιακό κράτος. Από την άλλη, οφείλει να δείξει ενσυναίσθηση απέναντι στην ανθρωπιστική καταστροφή που λαμβάνει χώρα στη Γάζα – έχει άλλωστε το ηθικό ανάστημα επομένως και την υποχρέωση για να μη μείνει σιωπηλή. Ευρύτερα, μάλιστα, ισορροπώντας την πολιτική μας, θα διατηρήσουμε το momentum στις σχέσεις μας με κράτη, όπως η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Απαιτούνται, συνεπώς, πρωτοβουλίες από την Αθήνα, με έμφαση στην ανασυγκρότηση του δικτύου ανθρωπιστικής βοήθειας (με ενεργοποίηση διαύλων και συμμετοχή δωρητών και οργανισμών), στη νοσηλεία βαριά τραυματισμένων και αρρώστων, κυρίως παιδιών, στην προσφορά εκπαιδευτικών προγραμμάτων, στον καλύτερο συντονισμό με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων για την προστασία των χριστιανικών προσκυνημάτων από τις επιθέσεις εποίκων, όπως και στη φιλοξενία συναντήσεων των δύο πλευρών (ακόμη και σε χαμηλόβαθμο επίπεδο ή και της κοινωνίας των πολιτών), εμπλέκοντας σε κάποιες από τις διαδικασίες κυρίως τη Σαουδική Αραβία. Ως προς την τελευταία, δεδομένου του κοινού βηματισμού που αναπτύσσει εσχάτως με τη Γαλλία, μπορούμε να συμμετάσχουμε σε ένα τριμερές σχήμα παρεμβάσεων, με στόχο την εκλογίκευση των δρώντων και τον μετριασμό των παρενεργειών της εξελισσόμενης κρίσης.
*O κ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA), καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.
