Κάθε τρεις και λίγο που ξεχειλίζει η αγανάκτηση για τις θάλασσες τραπεζοκαθισμάτων σε πλατείες, πεζοδρόμια, πεζοδρόμους, δρόμους, ανακοινώνονται από δήμους διάφορες κινήσεις συμμαζέματος του ασυμμάζευτου προβλήματος με σχεδόν μηδενικό αποτέλεσμα. Ενίοτε με αρνητικότερο: αντί τα τραπεζοκαθίσματα να περιοριστούν, εξαπλώνονται, σαν να μην υφίσταται ένα λογικό όριο στην καταπάτηση του κοινόχρηστου χώρου. Ταράχτηκαν για λίγο τα νερά μετά τη δημοσιοποίηση των διαπιστώσεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου ότι τα μισά καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος καταλαμβάνουν δημόσιο χώρο χωρίς άδεια, ότι τα περισσότερα από όσα διαθέτουν επεκτείνονται σε έκταση μεγαλύτερη της επιτρεπομένης, ότι δεν γίνονται συστηματικοί έλεγχοι, δεν υφίστανται κανονιστικά πλαίσια, δεν τηρούνται αρχεία, δεν εισπράττονται τα επιβεβλημένα πρόστιμα. Ομως τίποτα δεν άλλαξε. Μισο-κατειλημμένος προ μηνός πεζόδρομος στα αθηναϊκά πέριξ έχει σχεδόν πλήρως καταληφθεί – αλλάζουν δρόμο οι πεζοί.
Και αυτή η νέα υπερβολή συνηθίζεται και στεριώνει ως αναπότρεπτο δεδομένο. Κατανοητό. Οταν ο ήλιος έχει για ώρες κατακάτσει την κάψα του πάνω στις τσιμεντο-πολιτείες, αποτελεί ευλογία το υπαίθριο ραχάτι ή φαγοπότι. Δεκαετίες μετρούν στη θερινή μεσογειακή Ευρώπη «τα πεζοδρόμια της χαράς». Ο αχός της εστίασης, οι κουβέντες, τα γέλια της σχόλης περικλείουν τους συνδαιτυμόνες σε μια κοινότητα αγαλλίασης. Είναι μια εμπειρία ευφραντική. Ωστόσο η απουσία τήρησης στοιχειώδους μέτρου εγκλωβίζει σε ελάχιστα τετραγωνικά τους ανθρώπους που κυκλοφορούν στον αστικό ιστό. Καταργεί τα σημεία όπου αυτοί μπορούν να βολτάρουν, να συγχρωτιστούν, να υπάρξουν. Τα αστικά κέντρα προσδιορίζονται και από τη χρήση των ανοιχτών χώρων, όπου εκτυλίσσεται ένα μεγάλο μέρος από ό,τι οικοδομεί την κοινή ζωή. Εάν μια πόλη διαθέτει πάρκα, πλατείες, άνετα πεζοδρόμια, ποδηλατοδρόμους, χώρους για ξεκούραση, σημεία συνάντησης, είναι φωτισμένη, καθαρή δημιουργεί στους ανθρώπους –στην εποχή της κλιμακούμενης μοναξιάς– την αίσθηση ότι τους ανήκει και ότι της ανήκουν.
Αντ’ αυτών, ο δημόσιος χώρος γίνεται ιδιωτικός με αυθαίρετες επεκτάσεις και άκρατη εμπορευματοποίηση και της τελευταίας σπιθαμής πλακόστρωτου. Και οι πολίτες υπομένουν την αυθαιρεσία, ίσως γιατί δεν νιώθουν το κοινόχρηστο κομμάτι της πόλης εντελώς δικό τους. Είναι ώρα να το ζητήσουν πίσω. Αν πιστέψουν ότι τους ανήκει, ίσως και να κερδίσουν.
