Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να αντιληφθεί την παρανομία. Σε αιγιαλούς και παραλίες όλης της χώρας τα αυθαίρετα βγάζουν μάτι. Κατασκευές χωρίς άδεια πάνω στο κύμα, συχνά μεγάλου μεγέθους, που περιορίζουν σημαντικά την κοινοχρησία, ετοιμόρροπες και προχειροφτιαγμένες, επικίνδυνες.
Εδώ και αρκετά χρόνια, κάθε καλοκαίρι, τα αρμόδια υπουργεία διαφημίζουν ότι θα τις ξηλώσουν όλες και θα επαναφέρουν τη νομιμότητα. Το ίδιο γίνεται και φέτος. Με εγκύκλιο που έστειλε πριν από λίγες μέρες στις κτηματικές υπηρεσίες το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, τους ζητάει να ιεραρχήσουν τα αυθαίρετα για να ξεκινήσουν οι κατεδαφίσεις. Ωστόσο η εμπειρία του παρελθόντος δείχνει άλλα. Οι πελατειακές σχέσεις και οι τοπικοί παράγοντες κρατάνε γερά, αντιστέκονται. Τα παραδείγματα είναι πολλά σε όλη τη χώρα.
Πριν από ένα χρόνο περίπου ήταν η υπόθεση της Ελούντας στην Κρήτη. Τέσσερις κατεδαφίσεις είχε «παγώσει» τότε το Μονομελές Πρωτοδικείο Λασιθίου παρότι τα σχετικά πρωτόκολλα κατεδάφισης είχαν προ πολλού τελεσιδικήσει. Παρόμοια κατάσταση και στην Ιεράπετρα. Εκεί, η Αστυνομική Διεύθυνση Λασιθίου είχε δώσει «σιωπηρή παράταση» στις κατεδαφίσεις γιατί αποφάσισε ότι αν προχωρήσουν θα προκληθεί κοινωνική αναταραχή, την οποία δεν θα μπορούσε να ελέγξει.
Διαφορετική είναι η πραγματικότητα και σε σχέση με τους ελέγχους στις παραλίες όπου υπάρχουν πολλά κενά. Το τελευταίο διάστημα, και ιδιαίτερα μετά το κίνημα για ελεύθερες παραλίες που πήρε διαστάσεις τσουνάμι σε όλη τη χώρα, υπήρξε μπαράζ εξαγγελιών από την κυβέρνηση. Ωστόσο, όπως αναφέρει η πρόσφατη έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, πολλά πράγματα έμειναν στα λόγια. Δεν έγινε χρήση καινοτόμων τεχνολογιών για την ανίχνευση των παραβάσεων. Δεν χορηγήθηκε στις κτηματικές υπηρεσίες ο κατάλληλος υλικοτεχνικός εξοπλισμός (drones, εφαρμογές που χρησιμοποιούν δεδομένα μέσω δορυφόρων) που θα μπορούσε να συντομεύσει τον χρόνο εξέτασης των καταγγελιών και να συμβάλει στην εξοικονόμηση χρόνου και ανθρώπινου δυναμικού. Οι αυτοψίες παραμένουν ο μοναδικός τρόπος ελέγχου και οι υπηρεσίες εξακολουθούν να είναι υποστελεχωμένες. Επανέλεγχοι δεν έγιναν σχεδόν ποτέ, ενώ τα πρόστιμα αργούν μέχρι και δύο χρόνια. Επίσης, κάποιες κτηματικές υπηρεσίες, όπως των Κυκλάδων και της Χαλκιδικής, δεν ανταποκρίθηκαν καθόλου στα αιτήματα των ελεγκτών της Αρχής, αρνούμενες να καταθέσουν τα στοιχεία που τους ζητήθηκαν.
Οσο για την ψηφιακή πλατφόρμα MyCoast, όπου ο πολίτης μπορεί να κάνει καταγγελία αν διαπιστώσει παρανομία, αυτή είχε μεγάλο σουξέ. Το 2024 υποβλήθηκαν συνολικά 41.737 καταγγελίες. Ωστόσο, ο έλεγχος ολοκληρώθηκε σε 12.517 από αυτές. Ο πολίτης κάνει το χρέος του, σε αντίθεση με την πολιτεία.
