Αναφέρομαι στα Ιουλιανά του 1965, όταν το Παλάτι ήρθε σε ρήξη με την κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου. Ελάχιστα θα ασχοληθώ με την ουσία, διότι όσοι εξακολουθούν να ενδιαφέρονται γνωρίζουν τι ακριβώς συνέβη. Οι υπόλοιποι είναι απολύτως φυσιολογικό να προσπερνούν ένα επεισόδιο της μετεμφυλιακής Ιστορίας. Ετσι το αντιμετωπίζουν όσοι έχουν απλώς κάτι ακούσει γι’ αυτό. Διότι υπάρχουν και αυτοί που το αγνοούν εντελώς. Το ερώτημα κάθε φορά όταν γράφεις ένα μικρό κείμενο είναι σε ποιους απευθύνεσαι; Στο ευρύ κοινό; Σε έναν περιορισμένο κύκλο; Ή μήπως το βασικό σου κριτήριο δεν είναι το κοινό, μικρό ή μεγάλο, αλλά η ανάγκη σου να καταγράψεις τις σκέψεις και τους προβληματισμούς σου στο χαρτί ή στον υπολογιστή; Και στη συνέχεια αδιαφορείς πόσοι θα σε διαβάσουν.
Η Ιστορία έχει τη γοητεία της γνώσης και της ερμηνείας. Διότι χωρίς ερμηνεία, η ξερή καταγραφή των γεγονότων δεν είναι Ιστορία, είναι χρονικό. Οι μάχες των ιστορικών διεξάγονται επάνω στις ερμηνείες, δηλαδή στις απαντήσεις στα αλλεπάλληλα «γιατί» που θέτουν οι ίδιοι και οι φιλίστορες. Μέσα από τα ερμηνευτικά σχήματα δραματοποιούνται ή αποδραματοποιούνται οι συμπτώσεις και μερικές φορές καλούμαστε να εξηγήσουμε το παράδοξο, γιατί «το αναπόφευκτο σπανίως συμβαίνει».
Στον διάλογο των ειδικών για τα Ιουλιανά το κυρίαρχο ζήτημα ήταν κατά πόσον το άρθρο 31 του Συντάγματος του ’52 θα το ερμηνεύσουμε γραμματικά ή υπό το πρίσμα της δημοκρατικής οργάνωσης του πολιτεύματος.
Τα Ιουλιανά είναι γεμάτα από τέτοιες συμπτώσεις που μοιραία καταλήγουν στο μεταφυσικό «τι θα γινόταν αν…». Αν δεν πέθαινε ο βασιλιάς Παύλος, ίσως θα έβρισκε ένα modus vivendi με τον Γεώργιο Παπανδρέου, όπως διατείνεται ο Κωνσταντίνος Τσάτσος. Βεβαίως, πάντα υπάρχει και ο διάλογος των ειδικών. Στην περίπτωσή μας το κυρίαρχο ζήτημα ήταν κατά πόσον το άρθρο 31 του Συντάγματος του 1952 το οποίο όριζε ότι «ο Βασιλιάς διορίζει και παύει τους υπουργούς αυτού», θα το ερμηνεύσουμε γραμματικά ή υπό το πρίσμα της δημοκρατικής οργάνωσης του πολιτεύματος. Και αυτός ο διάλογος που ξεκίνησε εκείνες τις καυτές ημέρες πριν από 60 χρόνια –βλ. τις αντιτιθέμενες θέσεις των συνταγματολόγων Σγουρίτσα και Μάνεση– συνεχίστηκε επί πολλές δεκαετίες, μέσα σε άλλο πολιτικό και ιδεολογικό περιβάλλον.
Σήμερα, 60 χρόνια μετά, τα Ιουλιανά ελάχιστες παράγουν εντάσεις, καθώς δεν υπάρχουν τα πολιτικά υποκείμενα που θα τις αναπαραγάγουν.
