Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται ολοένα και περισσότερο από τον κατακερματισμό και τις κρίσεις, η εκπαίδευση παραμένει μακράν το ισχυρότερο εργαλείο για την ανάπτυξη δεσμών μεταξύ των ανθρώπων. Καθώς η Ευρωπαϊκή Ενωση ετοιμάζεται να δρομολογήσει το νέο Σύμφωνο για τη Μεσόγειο, θέτουμε τους πολίτες, και ιδίως τους νέους πολίτες, στο επίκεντρο αυτού του νέου κεφαλαίου στις ευρωμεσογειακές σχέσεις. Και τίποτε δεν φέρνει τους ανθρώπους τόσο κοντά όσο η εκπαίδευση. Η εκπαίδευση είναι τόσο σημαντική όσο και η στενότερη οικονομική και πολιτική συνεργασία, σε τομείς όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής, η ψηφιακή συνδεσιμότητα, η μετανάστευση ή η ασφάλεια.
Γι’ αυτό η Ε.Ε. προωθεί μια τολμηρή νέα ιδέα: τη δημιουργία ενός Μεσογειακού Πανεπιστημίου, ενός δικτυωμένου ιδρύματος με πανεπιστημιουπόλεις και ακαδημαϊκές συμμαχίες και στις δύο όχθες της Μεσογείου, το οποίο θα ενώνει φοιτητές, επιστήμονες και πολιτισμούς από την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Η ιδέα αυτή δεν περιορίζεται στην εκπαίδευση. Πρόκειται για την οικοδόμηση ενός κοινού μέλλοντος.
Η Μεσόγειος υπήρξε ανέκαθεν ένα χωνευτήρι πολιτισμών – ένας χώρος εμπορίου, ανταλλαγής γνώσεων και κοινών πεπρωμένων. Τις τελευταίες δεκαετίες, πολύ συχνά έχει γίνει μια μεθόριος παρεξηγήσεων και χαμένων ευκαιριών. Θέλουμε να αντιστρέψουμε αυτή την τάση επενδύοντας στο ανθρώπινο δυναμικό, στην εμπιστοσύνη και στην ανταλλαγή γνώσεων. Το Μεσογειακό Πανεπιστήμιο θα αποτελέσει τον ανθρώπινο και πολιτιστικό ακρογωνιαίο λίθο του νέου συμφώνου για τη Μεσόγειο – ένα σύμβολο συνεργασίας, ευημερίας και ειρήνης.
Η πρωτοβουλία αυτή στηρίζεται σε τρεις πυλώνες.
Πρώτον, θα αναβαθμίσουμε το πρόγραμμα Erasmus+ για τους εταίρους της Νότιας Μεσογείου. Θέλουμε περισσότεροι φοιτητές, ερευνητές, καθηγητές και ακαδημαϊκό προσωπικό να μπορούν να σπουδάζουν και να εργάζονται διασχίζοντας τα σύνορα της Μεσογείου. Αυτό δεν περιλαμβάνει μόνο την κινητικότητα, αλλά μια πραγματική ακαδημαϊκή ολοκλήρωση, με κοινά πτυχία, κοινά προγράμματα σπουδών και αμοιβαία αναγνώριση διπλωμάτων σε τομείς στρατηγικού ενδιαφέροντος: κλίμα, καθαρή τεχνολογία, ψηφιακές δεξιότητες, γαλάζια οικονομία και διαπολιτισμικός διάλογος.
Δεύτερον, θέλουμε να δημιουργήσουμε μια Πανεπιστημιακή Συμμαχία που θα συντονίζει την ακαδημαϊκή συνεργασία, τις ερευνητικές κοινοπραξίες και τις πολιτιστικές ανταλλαγές. Η συμμαχία αυτή θα έχει δύο πόλους –έναν στην Ε.Ε. και έναν στην περιοχή της Νότιας Μεσογείου– με σκοπό τον εξορθολογισμό των προσπαθειών, τη συγκέντρωση των πόρων και τη διεύρυνση της πρόσβασης.
Θέλουμε οι ιδέες και οι άνθρωποι με προσόντα να κυκλοφορούν ελεύθερα – όχι μόνο από τον Βορρά προς τον Νότο, αλλά και από τον Νότο προς τον Βορρά και σε όλη την περιοχή.
Τρίτον, και αυτός είναι και ο πιο φιλόδοξος από τους τρεις πυλώνες, θα θέσουμε τα θεμέλια για ένα Μεσογειακό Πανεπιστήμιο με πολλές πανεπιστημιουπόλεις και στις δύο πλευρές της κοινής μας θάλασσας. Τα πτυχία θα αναγνωρίζονται τόσο στις χώρες εταίρους της Ε.Ε. όσο και στις χώρες εταίρους του Νότου. Οι φοιτητές θα μπορούν να περνούν χρόνο σε διαφορετικές χώρες καθ’ όλη τη διάρκεια των σπουδών τους, αποκτώντας νέες προοπτικές και δημιουργώντας δίκτυα για μια ζωή. Το Μεσογειακό Πανεπιστήμιο δεν θα είναι μόνο ένα κτίριο, αλλά ένα ζωντανό οικοσύστημα συνεργασίας.
Φυσικά, ένα τέτοιο έργο συνοδεύεται από προκλήσεις. Εχω ζήσει μια εποχή που ήταν σχεδόν αδιανόητο να φανταστούμε κοινά πρότυπα ή εκπαιδευτική κινητικότητα σε διασυνοριακό επίπεδο. Εχοντας μεγαλώσει σε μια κλειστή κοινωνία και έχοντας βιώσει τον πόλεμο στη χώρα καταγωγής μου, ξέρω πόσο πολύτιμη είναι η ειρήνη – και πόσο μεγάλη μετασχηματιστική δύναμη έχει η εκπαίδευση. Είναι για μένα μια προσωπική αποστολή.
Χάρη στην εκπαίδευση, μπορούμε να γαλουχήσουμε μια νέα γενιά που δεν θα την προσδιορίζουν τα σύνορα ή ο φόβος, αλλά οι προοπτικές και οι στόχοι. Η πρωτοβουλία για το Μεσογειακό Πανεπιστήμιο δεν είναι μόνο αίθουσες διδασκαλίας και πτυχία· είναι συμπερίληψη, ανάπτυξη και κοινό όραμα.
Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για την επίτευξη του φιλόδοξου αυτού στόχου. Ας αξιοποιήσουμε αυτή την ευκαιρία, όχι μόνο ως υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ή ως ακαδημαϊκοί, αλλά και ως άνθρωποι που πιστεύουν στη διαχρονική δύναμη των ανθρώπινων δεσμών απ’ άκρη σ’ άκρη στην αγαπημένη μας Mare Nostrum.
*Η κ. Ντουμπράβκα Σούιτσα είναι η επίτροπος της Ε.Ε. για τη Μεσόγειο.
